Rosanne Hertzberger is de journalistieke variant van een kwakzalver
Rosanne Hertzberger is de journalistieke variant van een kwakzalver
De immer obligaat contraire columniste Rosanne Hertzberger broddelde een kluitje drogredenen aan elkaar en gooide het mijn kant op.
Rosanne Hertzberger heeft weer eens een tegendraadse mening. Ze heeft kritiek op de manier waarop Bernard Leenstra en ik het televisieprogramma The Biohack Project bekritiseren.
In deze nieuwsbrief reageer ik op haar column, die hier in het geheel is te lezen. Mijn samenvatting van de eerste aflevering, waar de column over gaat, is hier te lezen:
Aad hominem
Hertz trapt haar aanval af met een bekende ad hominem stroman: ik bestrijd enkel influencers en kruidenvrouwtjes.
De feiten: ik focus me vooral op de brede verspreiding van pseudowetenschap, gezondheidstrends, grote accounts en media. Zoals bijvoorbeeld een primetime tv-programma op de NPO. Sure, in den beginne richtte ik me op kleinere aanbieders en tuurlijk zet ik af en toe een bizarre website van bijvoorbeeld een energetisch kapper in het zonnetje, er moet immers ook gelachen worden. Maar sinds mijn volgersaantallen flink zijn gestegen, besef ik ook dat het geen zin heeft aandacht te vestigen op mensen met een heel klein bereik, omdat ik dat bereik zelf dan juist groter maak. Het is altijd een afweging, die soms verkeerd uitvalt, maar vrijwel altijd met het grotere plaatje in het hoofd.
Dit alles doe ik overigens via Twitter, Instagram een nieuwsbriefje. Helemaal zelf opgezet. Waar Rosanne in een landelijke krant wekelijks een betaald podium krijgt om de plank gigantisch hard mis te slaan, maar daarover later meer.
Inhoudelijk kritiekpunt
Een whataboutisme over roken, alcohol en overgewicht later, komen we eindelijk bij wat haar dwarszit. We zijn inmiddels halverwege de column.
Hertzberger hangt haar hele aanval op aan het feit dat ik Govert niet opgeleid en bevoegd noem om data af te lezen uit hartslaggegevens c.q. DNA-testen en trekt dat compleet uit z’n verband. Dit is haar enige inhoudelijke kritiekpunt op een stuk van 4000 woorden, dat door verscheidene medisch specialisten is gecontroleerd. En ook nog eens verschikkelijk slap.
Govert jokt op nationale tv dat hij een ‘arts’ bepaalde testjes heeft laten afnemen. Hij had diezelfde arts ook de resultaten kunnen laten delen. Maar dat gebeurt niet, want de testjes zijn bullshit en geen enkele zichzelf serieus nemende arts zal deze afnemen, laat staan de uit de duim gezogen uitslagen delen op camera. Waardoor we dus als kijker iemand die coachingpakketten verkoopt op basis van neurotransmitterprofielen, op nationale tv ‘Je hebt het vechtersgen’ zien zeggen en aan een succesvol topsporter uitlegt dat-ie al z’n hele leven verkeerd luncht. Ik heb meermaals met de persvoorlichting gemaild, maar niemand wil vertellen wie nou die arts is of wat het nou exact voor testjes waren. Vooraf is daarbij expliciet gecommuniceerd dat er geen wetenschapper bij was betrokken.
Dan mag er toch wel worden benoemd dat Govert zelf geen enkele medische achtergrond heeft? En een bedrijf heeft in exact dit soort onzin? Hertzberger slaat zichzelf vervolgens op komische wijze knock-out door het uitvoeren van niet bestaande DNA-testjes en hartslagmetingen en daar op nationale televisie losgezongen fopconclusies op plakken, te vergelijken met het zelf afnemen en aflezen van een zwangerschapstest.
Daarna: ‘er zijn zelfs groepen die niets anders hebben dan die metingen’. Ja, laten we zoveel mogelijk mensen valse hoop geven dat hun kwaaltjes kunnen worden opgelost met imaginaire testjes. Ze moet eens vragen hoeveel tijd artsen kwijt zijn met dit soort onzin weerleggen. Dat doe ik regelmatig en ik krijg dus ook dit soort berichten in mijn inbox, herkenbaar voor velen andere medici die me volgen:
Ook huisarts Bernard Leenstra wordt hier genoemd in de column. Bij deze zijn reactie:
Context
Vervolgens claimt Hertzberger: ‘Dat is vaak de context van het biohacken. Beter dan niets. Mensen die uit wanhoop niet wachten, maar zelf op onderzoek uitgaan.’
Dit klopt simpelweg niet. Biohacken gaat vrijwel altijd om optimalisatie. Experimenteren met jezelf om het maximale eruit te halen en níet om kwaaltjes te verhelpen, waar je voor bij de huisarts aanklopt. Govert zegt haast letterlijk zoiets in het programma. Hertzberger heeft kritiek op iemand die kritiek heeft op een biohackprogramma, zonder zich verdiept te hebben in biohacken of het programma helemaal te hebben gekeken. Ik leg overigens heel uitgebreid uit wat biohacken is in onderstaand stuk, dus nogmaals blijkt dat ze wat ik erover heb geschreven, totaal niet heeft gelezen.
Afsluiting
De column eindigt met andermaal een whataboutisme:
Ik zou juist moeten uitleggen hoe mensen zelf onderzoek doen. Dat ze echt totaal geen enkel flauw benul heeft van wat ik doe, blijkt ook nu weer, want ik schrijf volop over dat soort zaken.
Hertzberger meent dat ik moet verheffen en helpen. Niet neersabelen. De ironie.
Ik sabel enkel notoire verspreiders van desinfo neer en heb inmiddels flink wat juiste informatie gratis gepubliceerd, waar velen wat aan hebben gehad. Waaronder over biohacking, wat ze verzuimd heeft te lezen. Daarbij: nergens in de media las ik exact waarom bijvoorbeeld de hartcoherentietechniek die wordt gehanteerd bij het laatste onderdeel van de eerste aflevering onzinnig is. Dat schreef ik wel op. Mensen die zelf onderzoek willen doen, worden juist door dit programma verkeerd geïnformeerd en ik heb uitgebreid uiteengezet waarom deze testjes niet gaan helpen.
Rondom niet-werkende DNA- en bloedtestjes is een gigantische industrie gebouwd, die draait op de verkoop van onzinnige online cursussen, coachingtrajecten en supplementen, wat de presentator van dit programma ook doet. Dat benoem ik en juist. Mensen die zelf aan de slag gaan met hun gezondheid vallen juist vaak in deze val. Ik waarschuw daarvoor. Het programma draagt zelf bij aan een vertroebelde informatievoorziening rondom gezondheid, wat ik gechargeerd neerpen en juist daar valt zij mij op aan.
Om tot slot te roepen dat ik moet informeren en niet moet neersabelen. En het ergste: ik schreef er slechts een gratis stuk dat maximaal 15.000 keer gelezen wordt, over een programma dat zomaar meer dan een miljoen kijkers kan trekken, dat tonnen kostte. Maar Hertzberger zet mij neer als iemand die enkel weerloze kruidenvrouwtjes met de grond gelijkmaakt, in een column in een landelijke krant, die ook makkelijk 200.000 keer wordt gelezen. (Terwijl ze zelf in 2017 bij Zomergasten nog over dezelfde kruidenvrouwtjes zei dat deze de wetenschap ondermijnen. Is ze daar ooit op teruggekomen, behalve kort in deze column? )
Ze sabelt daarbij zelf in haar column anderen in een overduidelijk mindere machtspositie neer voor wat aandacht.
Zoals zwarte vrouwen:
En vooropgesteld: ik snap dat een column moet prikkelen en dat er niet aan wederhoor hoeft te worden gedaan. Maar ligt de lat bij het NRC werkelijk zo laag?
Journalistieke kwakzalver
Hertzberger meet zichzelf continu een dwarse houding aan en er verzint er vervolgens een smakelijk standpunt bij. Met haar geforceerde fopdwarse meningen over geneeskunde en wetenschap vervuilt ze zo de gezondheidsinformatievoorziening alleen maar, terwijl ze anderen oplegt beter te moeten informeren.
Hertzberger is zo geen haar beter dan een doorsnee onzinfluencer die volgers met valse verkooppraatjes supplementen en helende kristallen probeert aan te smeren. Gelukkig krijgt laatstgenoemde in ieder geval geen podium in een landelijke krant. Zij wel, waardoor de lezers van NRC week in week uit haar onwetendheid en onbereidheid zich te verdiepen krijgen voorgeschoteld, terwijl er boven elke column staat dat ze microbioloog is.
Hertzberger is een als expert vermomde onderbuikdanseres die gekke dingen roept voor aandacht en geld. Die termen gebruikt als ‘wetenschappelijke kerk’, waarbij ze impliceert dat de wetenschap even doorwrocht is van dogma als religie. En tussen neus en lippen door het hele ‘wetenschap is maar een mening’-frame normaliseert, waar online welzijnscharlatans volop van profiteren. En als klap op de vuurpijl in de rol van columnist geen enkele verantwoording hoeft af te leggen voor haar kolder.
Kortom, Hertzberger is de journalistieke variant van een kwakzalver. Wellicht vandaar haar mislukte fileerpoging.
Vanwege deze column schuift mijn publicatieschema een weekje op. De volgende betaalde nieuwsbrief gaat er dus volgende week uit.
Top stuk, erger me altijd een ongeluk aan die geforceerde recalcitrante kleutercolumns van haar
Ik kan me eigenlijk wel vinden in haar kritiek. Je artikelen missen soms nuance, wetenschappelijke referenties ontbreken vaak en sommige beweringen kloppen ook gewoon niet. (Bijvoorbeeld standpunten van Wageningen UR of het voedingscentrum.)
Aan de andere kant schrijf je ook niet langer als wetenschapsjournalist en heb je een heel ander verdienmodel waarbij het loont om ongenuanceerd en fel te zijn.