Deze nieuwsbrief is jarig. Tijd voor reflectie.

Exact een jaar geleden begon ik deze nieuwsbrief. Wat heb ik zoal geleerd en welke vragen kreeg ik het vaakst?

Ik wanneer mijn nieuwsbrief jarig is. (Beeld: Lin Woldendorp)

Deze nieuwsbrief is vandaag jarig. Een mooi moment voor een korte uiteenzetting van wat ik in een jaar heb geleerd over het tegengaan van medische mythes online, voor een stukje zelfkritiek en voor het beantwoorden van een aantal veel gestelde vragen over mijn account en aanpak.

Persoonlijke groei

Het aantal abonnees bij tijden van dit schrijven is ongeveer 8600. Ik snap dat dit geen verbluffend aantal is, maar toen ik een jaar geleden begon had ik niet verwacht dat zoveel mensen mijn artikelen zouden willen lezen. Ik ben er dus erg trots op en ben al mijn abonnees erg dankbaar.

Ook komt er inmiddels een redelijke hoeveelheid geld in het laatje via betaalde abonnees, waardoor ik steeds meer tijd kan vrijmaken voor het schrijven van artikelen. Mijn betalende leden ben ik dan ook onwijs dankbaar.

Intussen is mijn Instagramaccount ook flink gegroeid, naar 60.000 volgers, waar ik er vorig jaar een paar duizend had. Nooit verwacht, wel bijzonder trots op.

Ook ben ik dankbaar voor het interview in de Volkskrant uit juni, dat heeft veel positieve aandacht opgeleverd. Verder ga ik weinig tot niet in op interviewverzoeken, het meeste dat mensen moeten weten, staat daar wel in.

Ook ben ik dankbaar dat ik een tweewekelijkse column in Flair mag schrijven. Schrijven voor een vrouwenblad had ik tot voor kort nooit als optie gezien, maar ik vind het ontzettend cool dat ik zo een publiek bereik dat ik normaal nooit zou kunnen bereiken.

---

Learnings

Maar uiteraard ben ik na een jaar wel anders naar bepaalde zaken gaan kijken. Sommige dingen die ik eerder schreef, zou ik nu wellicht anders formuleren of geheel achterwege laten. Maar dat hoort er ook bij.

De belangrijkste lessen:

Word niet wat je bestrijdt

Een bekende poldergoeroetactiek is angst zaaien door dingen op te blazen: ‘Zonnebrandcrème is kankerverwekkend want er zit benzeen in.’

Nee, dat zit er in veel en veel en veel te lage hoeveelheden in, als het er al in zit en bovendien komt het niet door de huid heen. Het is eigenlijk alleen schadelijk als je het inademt of opdrinkt. Het zou daarnaast rommelen met je hormoonhuishouding, maar daar is totaal geen bewijs voor. Een en al morele paniek om niks.

Het is verleidelijk om ook te vervallen in dergelijke modus ophef operandi, maar dan vanaf de andere kant. Mijn bloed kookt als ik weer eens een lulkoekebakker zie roepen dat je door grounding (met je blote poten in het gras staan) van je eczeem afkomt. Maar hoe schadelijk is het? Iemand met tien volgers die claimt dat je van baarmoederhalskanker geneest met supplementen. Bizar, maar verder ziet niemand het.

Ik kan er makkelijk mee scoren, maar ben ik dan niet even goed angst aan het zaaien? Wat bereik ik ermee?

Laat marginale mafkezen in de marge

In het verlengde daarvan: toen ik net begon, zo eind 2022, had ik vrij weinig volgers en was het dus best geinig om een filmpje te posten van iemand die bevroren pastinaak in z’n plasbuis duwt of iemand die roept dat je kanker geneest met mediteren. Maar op een gegeven moment, naarmate je groeit, geef je zo een iemand te veel aandacht. Dat is altijd een afweging. Nu probeer ik het vooral bij algemene trends te houden en accounts met minstens 10.000 volgers, al maak ik soms uitzonderingen.

Sommige programma’s, zoals Pointer Checkt, kiezen er wel structureel voor om totale malloten zendtijd te geven, als ze eerder ook een hoogleraar aan het woord hebben gelaten. In het kader van wederhoor. Dat vind ik bijzonder verwerpelijk en het perfecte voorbeeld van false balance. Vorige week nog was hier ook sprake van bij Trouw.

Kritiek is alom

Ik geef veel kritiek, maar krijg het ook. En dat is alleen maar goed. Ik ben gezegend met allerlei volgers met een medische of journalistieke achtergrond, die me niet alleen tippen maar ook corrigeren als het misgaat. Dat soort kritiek is fantastisch.

Maar niet alle kritiek is wat mij betreft evenveel waard. Berichten als ‘waarom heb je het nou weer over ijsbaden’ of ‘je profiteert zelf ook van desinfo’ (hier kom ik later op terug), kan ik weinig mee. Aan mensen die met een enkel onderzoekje je Instagramberichtenbox in komen gewapperd om de wetenschappelijke consensus onderuit te halen, heb ik ook vrij weinig.

Vaak wordt er van me geëist dat ik dat onderzoek doorneem en als ik het vervolgens adequaat fileer, ben ik een loopjongen van Big Pharma en snap ik er geen snars van. Ik heb er steeds minder energie voor, dus doe het steeds minder.

Waarom wil ik iets posten?

Ook heb ik gaandeweg moeten leren onderscheiden of ik iets door de mangel haal vanwege mijn eigen ergernis of omdat ik bepaalde desinfo daadwerkelijk schadelijk vind. Een combi van beide is top, alleen het eerste is geen optie, dan wordt het een persoonlijke vete.

Daar viel ik eerder nog wel eens voor, nu kan ik wat meer afstand nemen en dat is ook wel eens prettig.

Niet iedereen staat er hetzelfde in en dat is prima

Veel journalisten en artsen pakken het anders aan. Sommige artsen die de waarheid hoog in het vaandel hebben staan, schuiven bijvoorbeeld ook aan bij onzinpodcasts, omdat ze graag willen dat daar de juiste informatie wordt gegeven.

Ikzelf weiger altijd, omdat ik die platforms niet wil valideren. Eerder kon ik me nogal opwinden over dat soort zaken en denken: Waarom zou je in hemelsnaam daar gaan zitten?! Nu heb ik wel begrip voor een dergelijke keuze. Iedereen pakt het anders aan.

Niet alleen sociale media zijn het probleem

Ik heb me vooral verbaasd over de impact van reguliere media op de aanhoudende stroom van desinformatie. Op de NPO, in de kranten, in tijdschriften, noem maar op. Redacteurs zijn blijkbaar van mening dat als iets speelt in de maatschappij, het direct een podium moet krijgen. Onzin van Instagram of TikTok wordt klakkeloos zendtijd geschonken, zonder ook maar even te kijken of de mensen die opgevoerd worden niet gewoon aantoonbaar flauwekul roepen.

Vooral talkshows blinken hier wat mij betreft in uit. En wat het erge is: als ik zelf word uitgenodigd en expliciet zeg dat ik absoluut niet aan tafel ga zitten met een anti-wetenschappelijke onzinverkoper, reageren ze verrast of proberen ze vlak voor tijd alsnog een lulkoekebakker aan tafel te krijgen, zoals bij de eerste en laatste keer dat ik aanschoof bij OP1.

---

Veel gestelde vragen

Ik krijg via Instagram of bij mediaverzoeken regelmatig vragen over wat ik doe. Bij deze geef ik antwoord op de vragen die het vaakst de revue passeren, ter leering ende vermaeck.

Wat is je einddoel?

Dat is er niet. Pseudowetenschap online tegengaan, is dweilen met de rioolpijp open. Het enige wat ik kan doen is af en toe wat grote drollen uit de vijver vissen en anderen aansporen hetzelfde te doen, maar de vijver blijft besmeurd en het rioolwater blijft stromen.

Heeft het dan wel zin wat je doet?

Dat geloof ik wel, maar successen zitten ‘m in de kleine dingen: mensen die de artikelen van mijn blog gebruiken in (online) discussies; BN’ers en influencers die stoppen met samenwerkingen met supplementenboeren; volgers die hun omgeving ervan overtuigen toch geen opleiding tot orthomoleculair onkundige te volgen. Het is een miniem verschil, maar wel -geloof ik- het maximaal haalbare.

Minder concreet, denk ik dat er altijd tegengas moet zijn op platforms waar onzin zo welig tiert. Maar daar ben ik gelukkig niet alleen verantwoordelijk voor.

Uiteindelijk zullen de overheid en de platforms zelf met een plan hiervoor moeten komen.

Waarom pak je vaak mensen persoonlijk aan als je pretendeert objectief te zijn

Omdat veel mensen niet afgaan op feiten, maar of iemand er leuk uitziet en een goed verhaal heeft. Daarom probeer ik vaak, uiteraard wel op basis van feiten en bewijs, ook iemands verhaal en verdienmodel onderuit te halen. Kijken waar iemand zich kolderiek tegenspreek. Of aanduiden dat iemand een bepaald onderzoek dat-ie aanhaalt helemaal niet heeft gelezen. Dat maakt meer indruk dan slechts wapperen met een onderzoekje waaruit blijkt dat iemand ongelijk heeft.

Vind je het niet hypocriet dat je zelf geld vraagt voor een abonnement op je nieuwsbrief, terwijl je anderen verwijt vanuit een verdienmodel te handelen? Je verdient zelf eigenlijk ook aan desinfo!

De artikelen waarin ik openlijk onzin bestrijd zijn voornamelijk gratis, in de betaalde versie ga ik wat dieper op bepaalde online mechanismes in, voor degene die dat interessant vindt of me gewoon financieel wil steunen.

Belangrijker nog: verdient een misdaadjournalist aan misdaad? Ik kan ook commerciële samenwerkingen aangaan met farmaceuten, dan ben ik zo binnen. Of heb je liever dat ik mijn gevolg van 60.000 op Instagram voorschotel welke supplementen ze moeten slikken? Daar zou ik namelijk, zonder overdrijven, ik denk wel vijf keer meer mee verdienen. Maar ik probeer het journalistiek te benaderen en dus onafhankelijk te blijven.

Daarbij, de verdienmodellen die ik aanval zijn verwerpelijk omdat ze draaien om het verspreiden van desinfo. Als je mij op een fout betrapt, mail of DM me dan, dan pas ik het aan. Ik verdien zelf niets aan het verspreiden van onzin. Ook dat is journalistiek: zorgen dat wat je online slingert, klopt.

Tot slot: met deze nieuwsbrief verdien ik ongeveer een derde tot een half maandsalaris en ik steek er verhoudingsgewijs veel meer tijd in. Met mijn Instagramaccount verdien ik niets, terwijl sommigen al rondkomen van het influencerbestaan met de helft van mijn volgers. Echt een goed verdienmodel is het dus niet.

Staat het je niet aan, dan abonneer je niet. Maar mijn kinderen moeten ook eten en een betaalde sectie van de nieuwsbrief draagt daar mooi aan bij.

Sterker nog:

Vind je niet dat je polariseert?

Ik ben eigenlijk van mening dat iemand die zichzelf lijnrecht plaatst tegenover de wetenschappelijke consensus en elke expert denkbaar, degene is die polariseert. Niet degene die er keihard tegenin gaat.

Arie Boomsma, die roept dat huisartsen en hoogleraren niet up-to-date zijn met de wetenschap - maar hij wel, want hij luistert de podcast van Andrew Huberman - is degene polariseert. Niet degene die al zijn claims genadeloos onderuit haalt.

Kan het soms objectiever en minder met een gestrekt been? Ja hoor, ook ik leer bij. Maar ik ben absoluut niet degene die polariseert. Al zal ik mezelf ook geen zalvende verbinder noemen.

Is jouw geloof in wetenschap niet net zo dogmatisch als het geloof van anderen in supplementen, manifesteren of koffieklysma’s?

Wetenschap is geen geloof. Wetenschap is ook geen kijkdoos van de waarheid, maar eerder een verzameling ankers die in eenieders realiteit zijn geslagen, waardoor we met z’n allen een aantal gemeenschappelijke delers hebben als het gaat om wat wel en niet klopt. Voor elk levend wezen op de planeet geldt bijvoorbeeld dat de betreffende planeet bolvormig is. Dat is een vaststaand feit, een fundament voor verdere discussie als we het hebben over de aarde, ruimtevaart, communicatie en wat niet al. Niet omdat het geschreven is, maar omdat er stapels bewijs voor zijn.

Onder de noemer ‘wetenschap’ scharen we niet alleen dit soort reeds vergaarde kennis en bewijzen, maar ook de methode waarop deze kennis wordt vergaard. Deze is systemisch, nauwgezet en er op gericht wat we al menen te weten onderuit te halen. Altijd te twijfelen en te blijven bevragen. Maar ook nieuwe kennis op waarde schatten ten opzichte van de kennis die er al was.

Als iemand wil claimen dat supplementen hartstikke gezond zijn, dan mag diegene dus met bewijs komen. Dat kun je bijvoorbeeld onderzoeken door aan heel veel mensen supplementen te geven en te kijken hoe het werkt. Dan lijkt het mij het meest logisch om uit te gaan van de meest systematische manier en zuivere manier van dit doen. Dus iedereen hetzelfde supplement in dezelfde hoeveelheid, of een placebo. Bij voorkeur met veel proefpersonen, over een langere tijd. En vervolgens te onderzoeken of het beoogde effect wordt behaald bij de supplementengroep.

Dit is wat mij en vele anderen betreft de meest logische manier. En daarom noemen we het wetenschap. En wat blijkt: als we alle beschikbare onderzoeken van dit allooi onder de loep nemen, concluderen we dat het gros van de supplementen nutteloos is.

Dit is hoe wetenschap werkt, maar blijkbaar is dit voor sommigen even dogmatisch als continu allerlei onderzoeken naar ratten uit de jaren ‘80 aanhalen om te onderschrijven dat je wel degelijk supplementen nodig hebt en deze vervolgens zelf te verkopen.

Dus nee, ik geloof niet in de wetenschap, maar ben wel van mening dat het de beste manier van aanpakken is. Vele malen beter dan de bewijsvoering van Vitakruidvaandeldragers die direct verdienen aan de verkoopt van supplementen.

Maar als iets niet wetenschappelijk is aangetoond, betekent toch niet dat het daadwerkelijk niet zo is? Geen bewijs is niet hetzelfde als bewijs dat iets niet werkt.

Nee, tuurlijk niet, Giel Beelen. Maar sommige dingen weten we wél en het slaat nergens op om de gaten in onze kennis te vullen met totale hocuspocus die haaks staat op de kennis die er juist wel is. Vaak leidt dit ook nog eens af van tips en informatie die mensen daadwerkelijk kunnen helpen.

Dit is echt klassieke kwakzalfretoriek die afleidt van de kern: degene die deze vraag stelt of dit argument aanhaalt, lult in de regel uit z’n nek.

Krijg je veel stront over je heen?

Op dagelijkse basis niet meer dan van mijn kinderen.

Ik ga online nog wel eens discussies aan met mensen die het bepaald niet met me eens zijn, maar na een poos blijkt dan toch altijd dat het neerkomt op dat diegene gelooft dat de reguliere wetenschap niet te vertrouwen is en alle artsen in de zak zitten van Big Pharma. Daar ben je op een gegeven moment wel klaar mee.

Daartegenover staat dat ik dagelijks berichten krijg van mensen die m’n account waarderen, gebruiken in de klas/praktijk en gewoon moeten lachen om mijn manier van aanpak. Dat waardeer ik enorm.

Op Twitter krijg ik wel regelmatig heftige reacties, maar het gros lees ik niet meer. Mede omdat het vaak afkomstig is van anoniempjes, dus dan kan ik er verder vrij weinig mee.

Hey, linkse deugneus met je woke wetenschappelijke onderzoekjes, denk je dat je het allemaal zoveel beter weet dan mij?

‘Dan ik’. En ja.

---

Suggesties?

Tot zover.

Nogmaals wil ik alle lezers bedanken voor de support en de betalende abonnees in het bijzonder. Zij maken het mogelijk structureel tijd vrij te maken om dingen nauwkeurig uit te zoeken en neer te pennen, iets wat ik als journalist het liefst doe. Dat zoveel mensen dat geld waard vinden is niet alleen van financieel belang, maar motiveert ook om verder te gaan. Ik had namelijk nooit durven dromen dat een dergelijke betaalconstructie mogelijk was en voor mij zou zijn weggelegd.

Het is een bijzonder grote eer.

Opmerkingen, tips, fanmail en scheldkanonnades mogen gestuurd worden naar sjamadriaan@gmail.com. Of stel een vraag in de Substack-omgeving via onderstaande knop:

Tot volgende week!

Vond je dit gratis artikel hartstikke te gek? Overweeg dan een donatie, als je mij financieel wil steunen.

Of beter nog: word lid van de betaalde nieuwsbrief, dan krijg je er iets voor terug :)

Dat kan ook via iDeal, zowel een maandabonnement als een voordelig jaarabonnement. Wel zo handig.