VU Amsterdam geeft podium aan kwakzalver

Oermensprofeet c.q. anti-vaxxer Richard de Leth gaat een theatercollege geven

Sep 09, 2024

Zet 26 september maar vast in je agenda, zodat je niet die avond per abuis VU Griffioen Theater te Amsterdam binnenwandelt. Oermensprofeet Richard de Leth gaat daar namelijk om 20:00 uur een theatercollege geven.

Prototype nonsensverkoper

Ik weet niet hoe ik het anders moet verwoorden dan dit: als Richard de Leth geen wetenschapsontkenner is, dan is niemand dat. Hij is een schoolvoorbeeld kwakzalver. Hij staat zo ver van de wetenschap af dat zijn positie de breedte van het spectrum van wetenschapsontkenning bepaalt. Hij is een archetype bullshitgoeroe. Als het riekt naar pseudowetenschap, is Richard erbij. Niet voor niets heeft de Vereniging tegen de Kwakzalverij al meermaals over Ries geschreven.12

Het is onmogelijk om alle onzin die Richard de Leth (160.000 volgers op Instagram) verkondigt op te sommen in een artikel, maar laat ik in ieder geval een bescheiden greep hoogtepunten onder de aandacht brengen:

Hij beweert dat volkorenbrood je lichamelijk en mentaal zwakker kan maken en dat het niet past in een gezond dieet;3 4
Hij trekt het uiterst veilige en effectieve HPV-vaccin in twijfel:
Tijdens de coronaperiode is zijn account beperkt door Meta/Instagram, omdat hij onzin verspreidde over coronavaccinaties en mondkapjes;5
Hij claimt dat als je magnesiumsupplementen uitdeelt in de wachtkamers van huisartsen en psychologen, een kwart van de patiënten al geholpen zou zijn;6
Hij beweert dat kanker een teken is dat je niet op het juiste pad zit en dat als je niet spiritueel in balans komt, de kanker weer terugkomt; 78
De Leth plaatst meermaals per jaar onderstaand citaat op zijn Instagram, waarin hij zich door een vertaalfout met factor miljoen verrekent. Het Engelse trillion is namelijk in het Nederlands een biljoen, hij vertaalt het naar triljoen, wat een miljoen keer groter is.
Een flinke lijst. Het punt is gemaakt, zou je zeggen, maar met goede reden gaan we nog even verder. Waarom, zal zo blijken:
Hij roept dat kraanwater ongezond is;9

Hij noemt het misdadig dat miljoenen vrouwen aan het chemisch hormonale experiment meedoen dat de anticonceptiepil heet; 10
Hij verspreidt allerlei onzin over zuivelproducten en promoot rauwe melk; 1112
Hij beweert dat de oermens vroeger wel degelijk oud werd, maar dat de gemiddelde leeftijd in de oertijd lager ligt vanwege een kindersterfte van, hou je vast, 200 procent; 13
Hij gelooft in handoplegging en heeft zelfs een diploma in Reiki;
Hij noemt ‘kwakzalver’ een eretitel; 14
Hij beweert dat we geen Ministerie van Volksgezondheid hebben, maar een “een ministerie van Farmaceutische ziektebestrijding”15
Roept dat margarine in de prullenbak hoort en dat roomboter veel gezonder is;16
Roept dat kwark ongezond is; 17
Beweert dat pindakaas en andere producten met zaadoliën onwijs ongezond zijn, terwijl er geen enkel steekhoudend bewijs is voor de vermeende schadelijkheid van zaadoliën; 18
Zijn eigen “wetenschapsafdeling” gaf toe aan voedingswetenschapper Coen Dros dat bepaalde uitspraken over zaadoliën en omega-6 inderdaad niet klopten en dat de geleverde bronnen daarvoor niet juist waren. Niet veel later deed Richard de Leth dezelfde uitspraken wederom in een video over mayonaise en toen hij er door Dros op werd aangesproken, werd Dros geblokkeerd. 1920

Zijn hele visie op gezondheid is fundamenteel anti-wetenschappelijk, maar soms lijkt het hout te snijden wat hij zegt. We zitten inderdaad teveel achter onze computer en we mogen ook best meer bewegen en gezonder eten. Maar daar draait zijn evangelie niet om. De Leth predikt dat we, tot in het absurde, moeten leven als een oermens. Dus geen vaccinaties, zonnebrand, fluoride en andere moderne oplossingen voor allerhande gezondheidsproblemen.

Dit evangelie heeft hij neergepend in boeken die bol staan van de pseudowetenschap. Hij heeft een podcast waarin hij de grootste mogelijke onzinverkopers uitnodigt. Hij heeft een opleidingsinstituut opgericht (Oersterk Academy) waar je voor 9000 euro (exclusief btw) Oersterk-coach kunt worden op basis van de eerder genoemde pseudowetenschap én hij verkoopt, hoe kan het ook anders, supplementen. Want dat slikte de oermens blijkbaar wel.

Een van de docenten aan de opleiding is bijvoorbeeld Edwin Selij, ofwel Hypnosekoning, die beweert dat mensen die depressief zijn, juist helemaal geen depressie hebben, maar aan depressie doen.21 Tevens beweert hij dat de psychiater een drugsdealer op het schoolplein is. 22

Oh, en hij doet dus ook aan theater. Hij trekt heel het land door en vult zalen met mensen die zijn onzin slikken als zijn supplementen. En die vervolgens een staande ovatie geven voor de lulkoek die ze zojuist hebben mogen aanhoren.

En dat mag, vrij land enzo.

Maar nu is er op 26 september ook zo een voorstelling gepland in Theater VU Griffioen in Amsterdam, als onderdeel van een theatercollegetour. Dit theater is onderdeel van de Vrije Universiteit Amsterdam. En dat een universiteit een dergelijke wetenschapsontkenner een podium geeft, vind ik bijzonder dubieus. En vanwege drie redenen, die ik al eerder heb genoemd en hier zal herhalen:

Je draagt bij aan het verdienmodel van deze bullshitprofeten. Dit bestaat uit meestal uit supplementen en coachingtrajecten, maar ook workshops en lezingen. Door hard te schreeuwen op social media harken ze in no time vele volgers bij elkaar (De Leth dus 160.000) en bouwen ze al snel een naam op in het vitaliteitscircuit. Door ze nu uit te nodigen voor een gezellig college, beloon je dit gedrag. Je beloont het kietelen van het algoritme met medische desinfo voor eigen gewin.
Naast belonen, normaliseer je het ook. Als instituut draag je uit dat je achter het gedachtengoed staat en je het steunt. Vervolgens gebruikt het betreffende bedrijf of persoon, in dit geval Richard de Leth/Oersterk, deze klus weer voor de eigen legitimiteit. “Kijk, de Vrije Universiteit Amsterdam vertrouwt ons een podium toe, dus we zijn echt wel betrouwbaar en kundig.”
Er zijn zat onwijs leuke en kundige vitaliteitsexperts en coaches te vinden die dit soort colleges kunnen verzorgen. Ze zijn alleen wat moeilijker te vinden, want ze schreeuwen minder hard. Tegen hen, en elke genuanceerde, evidence based coach, zeg je eigenlijk: “Misdraag je wat meer en wees wat luidruchtiger, want alleen dan speel je jezelf misschien bij ons in de kijker.” Het is een klap in het gezicht van gezond verstand en online redelijkheid.

Vraag en antwoord

Eerder gaf de Hogeschool Utrecht al een podium aan onzinfluencer Joep Rovers en bood het later haar excuus daarvoor aan.

Hogeschool Utrecht stimuleert pseudowetenschap

Adriaan ter Braack

August 24, 2024

Read full story

Vooruit. Nu ben ik echter voorafgaand aan de voorstelling op de hoogte, dus besloot ik de VU een mail te sturen met een paar vragen:

Bij deze het antwoord dat ik kreeg.

Deze mail werd mede namens de directeur van het Griffioen verstuurd.

Wat meteen opvalt, is dat er geen antwoord wordt gegeven op mijn vragen en er direct een nieuw frame wordt gesmeed. Namelijk dat het enkel en alleen draait om wat er op het podium zelf gezegd gaat worden. Dit is natuurlijk niet het geval. Zoals ik vaker zeg: je huurt als universiteit ook niet Willem Engel in om een dansles te verzorgen voor je personeel. Door als universiteit een podium te geven aan De Leth, normaliseer en sponsor je zijn ideeën, ook al deelt hij deze niet allemaal op het betreffende podium.

Het impresariaat van Richard de Leth geeft aan dat de theatervoorstelling gaat over een holistisch leven waarbij lichaam, geest, voeding en beweging in balans zijn. "In deze show wordt de nadruk gelegd op een gezond leven en wij denken dat daar niets mis mee is."

Had de VU verwacht dat het impresariaat van De Leth had gezegd dat De Leth inderdaad lulkoek verkoopt? Uiteraard is er niets mis met gezond leven, maar er wordt nu gedaan alsof de kritiek gaat over slechts ‘gezond leven’. Waar ik moeite mee heb, zijn de specifieke ideeën die haaks staan op zowel gezond leven als op de wetenschap. En dat zijn er nogal wat.

"Er worden geen gevaarlijke en ongefundeerde opvattingen verspreid."

Dus normaal doet De Leth dat wel? En wie bepaalt of deze opvattingen nu wel of niet ongefundeerd of gevaarlijk zijn? Het impresariaat zelf?

De Leth zelf omschrijft zijn voorstelling als volgt: "De inhoud van de show is heel gebalanceerd en bevat een inspiratiemix van wetenschap, praktijkervaring en evolutionaire logica. Dus geen heilige huisjes omtrappen of onwetenschappelijke waarheden, want de inhoud werkt juist motiverend."

Een inspiratiemix? En wat is in hemelsnaam ‘evolutionaire logica’? Mijn inschatting: een eufemisme voor als evolutiegenetica verpakte biomechanisch hink-stap-sprong zonder substantie. En waarom zou ‘de inhoud werkt motiverend’ een garantie zijn dat er geen onwetenschappelijke waarheden worden verkondigd? Betekent dit dat De Leth normaal wel zulks doet?

Wat is dit voor onsamenhangende flauwekul en waarom plaatst de persafdeling van een universiteit dit door als legitiem antwoord naar een journalist die een vraag stelt?

Daar de voorstelling OERsterk in het afgelopen theaterseizoen elders al ca. 30 keren heeft gespeeld, hebben wij ook navraag gedaan bij andere theaters. Het beeld dat onze theatercollega's schetsen komt overeen met de beschrijving van het impresariaat en Richard de Leth.

Dus mensen die voor het theater werken, kunnen goed beoordelen of medische claims tijdens een theatershow wel of niet kloppen? Fantastisch.

In reactie op de kritische vragen die wij hebben ontvangen geeft De Leth daarnaast aan dat veel van de kritiek gebaseerd is op enkele snippets uit 12 jaar online content.

En daarom plaatste ik hierboven die ellenlange lijst van onzinnige beweringen van De Leth. Nu verbergt hij zich namelijk achter het slappe excuus dat het een paar uit verband getrokken snippets zijn, uit een verzameling van 12 jaar online content. Maar niets is minder waar.

Ten eerste: het is van pak ‘m beet de afgelopen drie jaar en zelfs recentelijk heeft hij nog totaal van de pot gerukte uitspraken gedaan.

Ten tweede: zijn verhaal, zijn evangelie, zijn cursussen, zijn boeken en zijn podcast, zijn allemaal gestoeld op onzin. Daar vloeien de snippets uit voort. En dat is exact de reden dat hij zo’n groot publiek kon bouwen: hij bood mensen een ander, logisch klinkend maar ongefundeerd geluid, dat vooral explodeerde gedurende de coronaperiode. Daar wordt hij nu voor beloond door een universiteit. En wat natuurlijk nog erger is, is dat diezelfde universiteit nu ook hetzelfde slappe excuus gebruikt als dekmantel.

Ten derde: hij plaatst deze snippets allemaal zelf, op zijn eigen profiel. Om mensen te lokken naar een podcast, cursus of om even wat extra likes en volgers te vergaren. En die snippets staan dus vol met schadelijke onzin. Waarom zou kritiek hier op niet valide zijn? Waarom is het afdoende om te zeggen ‘het zijn maar wat snippets’ en daarmee basta?

"Zelf heb ik ook aan de VU gestudeerd, dus ik ben trots dat ik na 17 jaar weer op dit podium mag staan om bruggen te bouwen naar een (nog) betere volksgezondheid. Hetzelfde wat ik doe met de OERsterk Podcast, waar ook allerlei holistische zienswijzen een podium krijgen - met veel artsen en professoren als gast."

Dat De Leth trots verkondigt dat hij aan de VU heeft gestudeerd zou reden zijn voor de VU zich kapot te schamen. Niet in de laatste plaats omdat hij zelf juist altijd verkondigt zijn studie niet te hebben afgemaakt, omdat hij mensen op een ‘dieper’ niveau wilde helpen en er in zijn studie geneeskunde geen aandacht was voor een gezonde leefstijl.23 Dat hij vervolgens zijn podcast aanhaalt, een bullshitbastion waar complotdenkers, antisemieten, antivaxxers, chemtrailgelovers en noem maar op ruim podium krijgen, is de kers op de taart. Dat er af en toe een arts of professor aanschuift doet daar niets aan af, maar het feit dat hij dit aanhaalt illustreert perfect mijn punt: hij veegt zijn reet af met de wetenschap, maar probeert wel zijn naam en methode te legitimeren met diezelfde wetenschap. Zo zal hij ongetwijfeld ook de naam van de VU in de toekomst laten vallen als hij kritiek krijgt.

Nogmaals: waarom fungeert de persafdeling als doorgeefluik voor deze PR-prietpraat en kan de VU niet zelf met een gedegen antwoord c.q. handelen op de proppen komen?

Naar aanleiding van de aanvullende informatie die wij nu hebben over de voorstelling hebben wij er vertrouwen in dat deze aansluit bij de criteria die wij hanteren ten aanzien van onze programmering.

Het is nergens duidelijk wat deze criteria zijn en ik heb geen antwoord mogen ontvangen op de vraag wat deze behelzen.

Mogelijk neemt dit bericht niet al uw zorgen omtrent de inhoud van deze voorstelling weg. Daarom nodigen wij u, ook namens het impresariaat en Richard de Leth, graag uit om de voorstelling bij ons bij te wonen. Namens VU Griffioen zullen wij aanwezig zijn om u te ontvangen.

En dan zijn we tot slot aangekomen bij de ultieme kwakzalfschwalbe: zogenaamd de verbinding opzoeken. Richard de Leth heeft mij zo’n twee jaar geleden geblokkeerd op Instagram na een kritische vraag en heeft eerder aangegeven dat ik een gevaarlijke man ben. Nog altijd blokkeert hij iedereen die een beetje tegengeluid geeft, zoals de eerder genoemde voedingswetenschapper Dros. Nu mag ik ineens vriendelijk op een uitnodiging ingaan, om zelf even te komen kijken en een handje te schudden. Zodat uiteindelijk hij uit de beeldvorming rolt als de stem van de redelijkheid. Deze uitnodiging is uiteraard enkel en alleen voor de bühne.

Mijn aanwezigheid zal alleen maar meer het frame versterken dat het nu blijkbaar alleen om de inhoud van het praatje gaat en zoals gezegd gaat het om veel meer dan dat. Het gaat om academische integriteit, om respect voor wetenschap en de wetenschappelijke methode en met name het niet legitimeren van pseudowetenschap en haar profeten. Juist dingen waar een universiteit ook voor zou moeten staan. Daarbij: wat nou als blijkt dat, wanneer ik wel ga, inderdaad voornamelijk kolder wordt verkondigd op het podium? Gaat de VU dan excuus aanbieden? Dat lijkt me vrij onwaarschijnlijk.

Daarom zal ik deze uitnodiging afslaan met een verzoek aan de VU: verschuil je niet achter de teksten van De Leth, doe eens onderzoek naar wat deze man allemaal roept en waar hij voor staat en schenk ‘m alsjeblieft geen podium.