Vaccineren is een morele plicht

En polariseren is hartstikke beschaafd

Het grootste nadeel van vaccinaties is dat ze té goed werken. Daardoor denken sommige mensen dat de ziektes die worden voorkomen door vaccinaties, er helemaal niet meer zijn. En dat vaccins dus eigenlijk onnodig zijn, want er zijn toch geen ziektes meer? Een prachtige illustratie van de zogeheten preventieparadox.

Sterker nog, vaccins zouden zomaar kwaad kunnen doen, als je een paar uit de duim gezogen horrorverhalen over vaccinatieschade zou geloven. Tel daarbij op wat stevig rondgepompte kolder over zogenaamd schadelijke stoffen in vaccins en daar gaat je dekkingsgraad.

Alsof een groep mensen ineens op de barricaden gaat om te protesteren tegen dijken, want er zijn toch nauwelijks overstromingen meer. Laatst viel er iemand op een dijk van zijn fiets en brak zijn arm. Weg met de dijken!

En ook weg met schoon drinkwater! De enige moderniteit die meer levens heeft gered dan vaccinaties. Weg ermee. Want tja, campylobacterbesmettingen en cholera komen nauwelijks voor in Nederland. Bovendien: waarom zou je het schone drinkwater van de overheid vertrouwen? Laatst verslikte mijn buurman zich in kraanwater, dus kraanwater is gevaarlijk.

Het jammere aan dit soort vergelijkingen tussen vaccinaties en andere moderne, levensreddende uitvindingen, is dat ze exact mank gaan op een cruciaal punt: lichamelijke integriteit. Voor schoon water en voor de dijken hoef je geen naald in je arm te zetten. Naalden in armen zijn eng. Er zitten ook nog eens allerlei stoffen in waar de meeste mensen geen verstand van hebben, dus waar ze doodsimpel bang voor zijn te maken. “Oei, er zit formaldehyde in vaccins en dat is giftig!” Ja, dat is in grote hoeveelheden giftig, maar in een gemiddelde peer zit minstens honderd keer zoveel formaldehyde.

Vaccins hebben wat dat betreft een beetje een imagoprobleem.

Mazelen

Zo kan het dat de mazelen een onverwachte comeback heeft gemaakt. Terug van weggeweest zag de virusziekte de laatste jaren zijn kans schoon om her en der flink huis te houden. Bij tijd van schrijven zijn er in Nederland dit jaar, 2025, 469 gevallen gemeld. In april 2023 overleed er zelfs een meisje aan de mazelen in het Radboud UMC. Volstrekt onnodig. Wereldwijd overleden er dat jaar maar liefst 107.000 mensen aan de mazelen. In gebieden waar ze een moord zouden plegen voor een vaccinatie die bij ons gratis wordt uitgedeeld.

Een paar maanden geleden was het helaas weer raak. De 28-jarige Max Muijtjens werd doodziek na een infectie, vanwege een verzwakt immuunsysteem ten gevolge van een stamceltransplantatie ter behandeling van leukemie. Het werd hem fataal. Een even onnodig als hartverscheurend sterfgeval ten gevolge van een mazeleninfectie.

Vaccineren als morele plicht

Zijn vader, Pascal, schreef een open brief, om aandacht te krijgen voor het nut van vaccinaties. Hij stelt dat vaccineren een morele plicht is en ik ben het er roerend mee eens:

Ik heb deze met zijn toestemming ook geplaatst op Instagram en hoewel ik nog ergens de vergeefse hoop had dat het dit keer anders zou zijn, resulteerde ook dit weer in zogenaamd kritische vragen van allerlei zelfbenoemd virologen, immunologen en vaccinatiedeskundigen. Opgewarmde prakjes als “maar waarom zou ik moeten vaccineren als het vaccin jou al beschermt?” werden weer vrolijk schaamteloos geserveerd aan een lopend digitaal buffet van gecultiveerde onwetendheid. Er staan dan wel vraagtekens achter, maar het zijn natuurlijk geen vragen. Meer te kwader trouw op tafel gekwakte meningen, die vooral het totale gebrek aan kennis en kunde van de steller c.q. kwakker illustreren.

Want iedereen met een beetje verstand van vaccins, weet dat bij een adequate dekkingsgraad, de betreffende besmetting niet plaats had hoeven vinden, omdat het virus dan simpelweg de kans niet had gehad om over te springen van mens tot mens tot aan uiteindelijk Max. Dat is het mooie aan vaccineren. Niet iedereen hoeft het te doen om die nare ziektes buiten de deur te houden. Zoals in de bovenstaande brief staat: wie niet meedoet aan het vaccineren, kiest er impliciet voor om allerlei ziektes te verspreiden waar we allang van af hadden kunnen zijn.

Vaccineren doe je niet alleen voor jezelf, maar ook voor een ander. En daar gaat het dus mis. In het beperkte wereldbeeld van ‘s lands rabiate anti-vaxxmilitie is er geen ruimte voor een ander.

Podium

Iemand die vandaag de dag ten strijde zou trekken tegen dijken of schoon drinkwater zou, geheel terecht, worden weggehoond. “Dit is geen “bezorgde burger” maar gewoon een marginale mafkees. Laten we ‘m vooral lekker in de marge houden.”

Hoe anders is het voor mensen die ten strijde trekken tegen vaccinaties? Die krijgen volop de kans om hun zorgen te uiten, in elke radioshow, talkshow, nieuwsprogramma, podcast, krant, noem maar op. Sterker nog, ze bouwen een imago op op basis van allerhande bullshit schreeuwen en krijgen daarna doodleuk een eigen special op om het even welke streamingdienst, een segment bij RTL Boulevard en ga zo maar door.

Anti-vaxx is mainstream geworden. De giftige cocktail van enerzijds militante onwetendheid en anderzijds schaamteloos egoïsme staat tegenwoordig standaard op menig mediamenu.

Media hebben in het algemeen het lef niet om tegen deze types te zeggen dat ze gewoon eens hun bek moeten houden. En ze vervolgens geen podium te geven. Want stel je eens voor dat je wordt verweten bij te dragen aan cancelcultuur. “We moeten met ze in gesprek blijven. Niet over ze praten, maar mét ze praten. Dat is journalistiek!”

Nee, dat is geen journalistiek. Dat is lulkoeklegitimering en juist het tegenovergestelde van journalistiek. Grow a pair.

We kunnen makkelijk schamper doen over mensen die zich vanwege allerlei niet-rationele redenen, zoals bijvoorbeeld religie, niet laten vaccineren. “Haha, die gekke mensen in de bible belt met hun maffe geloofsovertuigingen!” Maar ik vind dat eigenlijk best prima. Vrije keus, vrij land. Als een piepklein deel van de bevolking er om wat voor reden dan ook oprechte moeite mee heeft, dan is dat hun goed recht. Soit. Geen enkel probleem mee. Was het daar bij gebleven, dan was er namelijk vanwege de prima dekkingsgraad dus letterlijk geen probleem.

Juist dat is dus allang niet meer het geval.

En nu is er dus wel een probleem, want die dekkingsgraad is te laag. Een probleem dat wordt veroorzaakt door wantrouwen. Door structureel online twijfel zaaien over vaccinaties. Het continu rondpompen van drogredenen en onjuistheden om de onderbuik te vullen. En een medialandschap dat fungeert als voedingsbodem voor deze hetze.

Het probleem zit ‘m bij de zogenaamd verstandige mensen die weigeren hun hakken in het zand te zetten. Talkshowredacties die een “““““kritische””””” anti-vaxxmoeder leeg laten lopen tegenover een hoogleraar immunologie voor een miljoenenpubliek. Media die pijnlijk onwetende kletskoekbakkers een podium blijven geven en daarmee de betreffende kletskoek legitimeren. Tijdschriften voor ouders die keer op keer op keer op keer de op desinformatie gegronde twijfels van wederom “““““kritische””””” ouders plompverloren afdrukken.

Moe, boos, etc.

Ik ben niet eens zo boos op volbloedmafkezen als realityrund Tamara Elbaz, die maandelijks honderdduizenden volgers en luisteraars trots vertelt dat ze haar kinderen niet vaccineert, omdat ze niet weet wat er in die vaccins zit. Die in haar podcast lastert dat ik word betaald door de overheid om vaccins te promoten (is niet zo). Die ook de tanden van haar kinderen niet poetst met fluoride en ga zo maar door. Vooral verbolgen ben ik over RTL-programma’s, die haar steeds maar weer een podium blijven geven en zonder enige scrupule op blijven voeren als een soort onschuldige en vermakelijke celeb. Doodmoe van al die eencellige dwazen van eenzelfde allooi die jaarlijks in de tombola van reality-televisie worden geslingerd en vervolgens hun vers verworven volgersschare allerhande quatsch voorschotelen. Wederom met dank aan RTL.

Ik kan niet eens meer boos zijn op een pratende inlegzool als Tisjeboyjay, ook initieel afkomstig uit diezelfde stompzinnige lopende reality-band. Hij weet als ongeëvenaard domme lul ook niet beter. Wel ben ik boos op Sophie Hilbrand die ‘m in het kader van zijn nieuwe theatertour hartstikke leuk interviewt in haar talkshow alsof er niks aan de hand is. Tijdens die tour wordt er uiteraard weer gezaagd aan de stoelpoten van het vertrouwen in vaccins, maar daarover geen enkele kritische vraag. Alsof Jay niet alleen een prijs zou moeten winnen voor de deuk die hij eigenhandig in het vertrouwen in vaccins heeft geslagen, maar ook nog eens verantwoordelijk is voor bijvoorbeeld de hetze tegen medewerkers van Rutgers in de fophef rondom De Week van de Lentekriebels. Gewoon lekker kletsen, het moet wel gezellig blijven!

Helemaal simpel word ik van redacties die mij uitnodigen om te praten over online medische desinformatie en aanvankelijk voldoen aan mijn eis dat ik niet tegenover een of andere holistische halvegare wordt gezet, in het kader van valse balans. En die een paar uur voor het gesprek mij opbellen met de mededeling dat er dan toch een holistische halvegare is opgetrommeld en tegenover mij aan tafel wordt gezet. Want ja, wederhoor en twee kanten van het verhaal enzo. En die vervolgens verontwaardigd zijn dat ik weiger aan te schuiven. Wat dacht je zelf?

Simpeler word ik van het feit dat dezelfde redacties een anti-vaxxer als Fajah Lourens opvoeren als gezondheidsexpert. Fajah Lourens die beweert dat ze bij een kankerdiagnose eerder zou gaan vasten ter herstel, dan chemotherapie nemen. Die beweert dat gezichtscrème voor overgewicht kan zorgen. Ja, laten we die aan een talkshowtafel zetten. Wat voor lachwekkend excuus voor een journalist ben je dan? Wat voor lachwekkend excuus voor een hoofdredacteur ben je dan?

Doodmoe word ik van hoe keer op keer op keer op keer dit soort losgezongen imbecielen worden opgevoerd als nobele wilden of zelfs florissante andersdenkende paradijsvogels. “We moeten ze begrijpen! We moeten er mee in gesprek! We moeten doorgronden wat hen beweegt!” Als je dat na al die jaren podium geven, legitimeren en fluffen nu nog steeds niet weet, ben je misschien niet zo goed in je werk, als journalist. Of wellicht ontbreekt het je aan een behoorlijke ruggengraat. Maar ook dan, juist dan, ben je dus eigenlijk niet zo goed in je werk, als journalist. Een roedel doorgesnoven schuimbekkende kooivechters met hondsdolheid pak je niet aan met fluwelen handschoenen. Daar loop je bij weg. Of je schuift op z’n minst een paar stevige boksbeugels om je vingers.

Ook doodmoe word ik van types die zogenaamd aan de “goede” kant staan en Nederland gezonder helpen maken, maar nooit eens oproepen tot vaccinatie. Of iéts doen om het vertrouwen in vaccinaties of bijvoorbeeld het RIVM een duwtje in de rug te geven. Van types als Arie Boomsma, die toch echt niet zozeer Nederland gezonder maakt, maar vooral zijn eigen portemonnee. Ook al gaat dat ten koste van het vertrouwen in de medische wetenschap en de arts in het algemeen. En hij geeft af en toe vast toe dat hij wél vaccineert, om nog steeds een beetje aan de kant te staan van de wetenschap. Intussen duwt hij wel allerhande pseudoprietpraatverkopende uilskuikens een microfoon onder de snufferd voor zijn door een supplementenbedrijf geproduceerde podcast. Of tagt hij weer wat anti-vaxxertjes op zijn 220.000 volgers tellende Instagrampagina. Geeft hij lezingen op events van radicale complotdenkers. Ga zo maar door. Moe van die schijnheiligheid.

Moe van artsen die ineens influencers zijn, zoals Dokter Elise, Dokter Femke en Dokter Ted, die enkel en alleen hun witte jas verzilveren en geen enkel oog hebben voor hoe ze het vertrouwen in medici daarbij verder beschadigen.

Moe van deze almaar groeiende bak ellende die we over onszelf kieperen.

Moe van Joep Rovers die continu roept dat “het immuunsysteem geen prik nodig heeft”. Moe van Richard de Leth die continu zaagt aan de poten van vaccins, omdat de oermens zich ook niet vaccineerde. Moe van het totale gebrek aan verantwoordelijkheid en het feit dat je aan de achterkant fantastisch een publiek kan bouwen met desinformatie verspreiden en daar doodeenvoudig op kan cashen, om vervolgens aan de voorkant te doen alsof je het allemaal zo goed met iedereen voor hebt. Zonder dat iémand er iets van zegt.

Kloof

Nogmaals, ik heb er geen problemen mee als een klein deel van de bevolking zich om wat voor reden dan niet vaccineert. En ik ben ook nog eens tegen een vaccinatieplicht. Vanwege lichamelijke integriteit alsmede de negatieve impact die dit zou hebben op het vertrouwen in de maatschappij en overheid. Het is een afweging.

Maar wat wil nu de ironie? De kans dat die plicht er in de toekomst komt, wordt natuurlijk almaar groter naarmate dit soort incidenten of zelfs uitbraken plaatsvinden. En die vinden almaar meer plaats door het aanhoudende gemorrel aan het vertrouwen in deze uiterst veilige en bizar effectieve vaccins. Uiteindelijk schieten al die anti-vaxxvoetsoldaten dus ook nog eens zichzelf in de voet.

En dat is waarom ik ook geen zin meer heb om in te gaan op allerhande als kritisch vragen verpakte twijfelbommetjes. “Hoe verklaar je dan dat de autismecijfers zijn gestegen sinds de invoering van vaccins?” Door dit soort zaadjes een voedingsbodem te geven, draag je zelf bij aan de oogst van angst.

Het zijn ook vragen die ze prima zelf kunnen beantwoorden. Altijd zijn het de types die roepen dat je je eigen onderzoek moet doen, die precies dat eigen onderzoek zelf nooit doen. De juiste informatie gaat deze mensen niet overtuigen. Er is geen sprake van een kenniskloof. Alle cijfers zijn beschikbaar. De wetenschap is beschikbaar. De mensen om het uit te leggen zijn er. Ze geloven gewoon wat ze willen geloven.

“We moeten het vertrouwen terugwinnen van deze groep!”

Oh, ja joh? Hoor je jezelf? Hoe noem je een groep mensen die eist dat hun vertrouwen wordt teruggewonnen, eer ze weer een beetje behoorlijk hun verantwoordelijkheid nemen en enigszins teruggeven aan de maatschappij waar ze maar al te graag van nemen? Die dus inherent erkennen dat ze ongelijk hebben, maar gewoon eerst even een aai over de bol willen voordat ze dat toegeven?

Simpel: kleuters. En met kleuters voer je doorgaans als ze ‘s avonds niet naar bed willen geen inhoudelijke discussie over de fysiologische effecten van slaaptekort en de impact van een goede nachtrust op bijvoorbeeld de ontwikkeling van hun hersenen. Nee, die stuur je dus na de derde keer een extra knuffelen, gewoon naar bed. En als ze dat niet willen, laat je ze krijsen. Maar dat laat je ze dus niet aan een talkshowtafel doen. Of in een eigen televisieprogramma.

Over vertrouwen gesproken: het gaat in deze al-tijd over hoe het mis is gegaan tijdens corona en dat daarom de vaccinatiebereidheid is gedaald. De overheid zou tijdens de coronacrisis het wantrouwen hebben aangewakkerd, het is dus vooral de schuld van de overheid. Newsflash: die daling was al jaren voor corona ingezet.
Ik heb ook een hekel aan de overheid. Ik vind ook dat er tijdens de pandemie enorm veel mis is gegaan. Maar je kunt nog steeds dat allemaal vinden én accepteren dat het in iedereens voordeel is als we ons vaccineren tegen allerlei vervelende ziektes. Tenzij je natuurlijk het morele kompas en de emotieregulatie van een kleuter hebt.

Nee, het gaat niet om vertrouwen.

Het is geen vertrouwenskloof. Het is geen kenniskloof. Het is simpelweg een beschavingskloof.

Beschaving

Beschaving begint met het besef dat je niet alleen bent. En dat je acties en woorden impact hebben op anderen. Dat is exact waar het aan schort bij anti-vaxxers. Geen prik, maar ik. Heel veel ik. Alleen maar ik. Ik, ik, ik. Het soort narcisme waar je “ik” tegen zegt. “Ik eis dat mijn vragen worden beantwoord. Ik eis dat ik serieus word genomen. Hoe zit het met mijn zorgen? Hallo? Ik wil even mijn onderbuik leegschijten, maar het wc-papier is op. Ik stel vragen. Mag ik wat aandacht?”

En nogmaals: dit geldt voor de militante anti-vaxxtak. Ik heb alle begrip voor mensen die enige twijfels hebben en gewoon op zoek gaan naar de juiste informatie. En wellicht daarna alsnog besluiten bijvoorbeeld zelf geen vaccin te nemen of hun kinderen niet te vaccineren. Ik blijf het maar benadrukken.

Beschaving is ook erkennen dat je ongelijk hebt. Erkennen dat sommige mensen het beter weten. Af en toe je bek houden. Beschaving is beseffen dat sommige beslissingen op maatschappelijk niveau in je nadeel uitpakken, maar dat de maatschappij an sich een goed iets is. Beschaving is snappen dat de wetenschap beschaving mogelijk maakt en vice versa.

Des te meer respect voor de brief van Pascal, de vader van Max, waar de beschaving van afdruipt. En dat is het pijnlijke: de beschaafden lijden in deze onder het egoïsme, de domheid en de onuitstaanbare hoogmoed van de onbeschaafden.

En geloof je dat niet, lees dan vooral even de reacties terug, die zijn geplaatst onder de brief van Max’ vader op zowel een post op LinkedIn als op mijn Instagram. Ik hang ze onder dit artikel. Lezen op eigen risico op een hoge bloeddruk.

Begin vooral met deze reactie van Jorn Luka, een als kritische denker vermomde streep naadvocht met een podcast voor ““““andersdenkenden””””. Die tien minuten nadat ik de brief op Instagram had gepost, dit plaatste:

Dansen op het graf waar je zelf aan mee hebt gegraven. Het is werkelijk waar beneden alle peil. Ik had niet voor mogelijk gehouden dat iemand zo diep kon zinken, maar hier zijn we dan.

Dit is de essentie van complotdenkers en anti-vaxxers. Ze willen geen oplossing. Ze willen helemaal niet dat hun vertrouwen terug wordt gewonnen. Ze willen geen verantwoordelijkheid of normale deelname aan de maatschappij. Ze willen alleen maar wat goed is voor henzelf. Ze willen alleen het wantrouwen voeden. Hun hele sociale identiteit is inmiddels gebouwd op dat drijfzand van dat wantrouwen en ze zijn als de dood dat de boel in elkaar stort. Alles moet wijken voor hun waarheid. De feiten, de cijfers, de onderzoeken en de wetenschap moeten zich allemaal aanpassen aan hun wereldbeeld, in plaats van andersom. Ze eisen fatsoen, zonder ooit iets wat erop lijkt terug te geven. Ze eisen respect als “andersdenkenden”, zonder ooit iets van een greintje respect te hebben naar mensen die dan weer anders denken dan zij. Ze parasiteren op beschaving, omdat ze zelf geen beschaafde molecuul in hun lijf hebben.

Mijn laatste druppel geduld is al lang geleden verdampt. Ik ga niet meer doen alsof aanhoudend gezaag aan de stoelpoten van bijvoorbeeld het mazelenvaccin een inhoudelijk valide standpunt behelst. Alsof een sterfgeval door mazelen een inherent en acceptabel onderdeel van het leven in Nederland anno nu is. Alsof de stelling dat vaccins autisme veroorzaken eentje is die nog bediscussieerd moet worden. Alsof types die aanhoudend dergelijke reeds weerlegde onzin rondpompen bezorgde burgers zouden zijn, en niet gewoon een kwaadaardig stel onderbuikdansers. Alsof het journalistiek verantwoord is dergelijk gedachtengoed keer op keer op keer op keer een podium te geven onder het mom van begrijpen, weerleggen en wederhoor.

Polariseren is een plicht

En als ik zulks zeg, dan vragen mensen in de regel waarom ik zo polariseer. “De oplossing is juist minder polarisatie en meer naar elkaar toe bewegen! Verbinding!”

Amme. Fucking. Hoela. Verbinding, m’n reet.

De aarde is niet plat en als morgen de halve wereld roept van wel, zal de waarheid niet ineens in het midden liggen. Dan zal de aarde niet ineens ovaalvormig zijn. En ik ga geen micrometer opschuiven in die constatering, net zoals ik geen micrometer opschuif in de constatering dat vaccins fantastisch zijn, levens redden, veilig zijn en ga zo maar door. Dat is nu eenmaal zwart-wit. Nuance is goed, maar niet altijd.

En nogmaals: als iemand ervoor kiest niet te vaccineren is dat helemaal ok. Als iemand echter allerlei stompzinnige complotten gaat rondpompen om anderen ook van vaccineren af te houden, is dat helemaal niet ok. Daar mag je op polariseren. Het eerste is een persoonlijke keuze in de privésferen, het tweede is inhoudelijk incorrect en kwaadaardig.

Als het op de inhoud gaat, polariseer ik maar al te graag. En als het gaat om vaccineren, is wat mij betreft polariseren even goed een morele plicht. Er is immers geen vaccin tegen hemeltergende achterlijkheid vervlochten met radicale zelfoverschatting. Het laat zich niet wegredeneren, wegmasseren of wegnemen met beschaafde redelijkheid. We zullen dus, kortom, het toch echt over een andere boeg moeten gaan gooien.

Het zou daarom verfrissend zijn als iedereen, dus makers, journalisten, influencers, media, talkshows en omroepen die de komende tijd vol verontwaardiging aandacht gaan besteden aan deze kwestie, zich dit ook eens gaan beseffen.

En zich vooral eens achter de oren krabben hoe zij zelf indirect hebben bijgedragen aan dit drama. Wellicht kunnen we dit soort ellende dan in de toekomst voorkomen, zoals een behoorlijke beschaving betaamt.

Kan je dit gratis artikel waarderen?

Overweeg dan een donatie, als je mij financieel wil steunen. Of beter nog: word lid van de betaalde nieuwsbrief, dan krijg je er iets voor terug.

Een bloemlezing van de reactie