Burning Man slaat modderfiguur
Het struisvogelprivilege van de spirituele jetset botste weer eens met de realiteit waaraan ze zo naarstig probeert te ontkomen
Burning Man, een festival in de Black Rock Desert in Nevada, eindigde dit jaar in een modderig fiasco door hevige regen.
Het festival, ooit een walhalla voor vrijdenkers, hippies en wereldverbeteraars, is afgelopen jaren aan zijn eigen populariteit ten onder gegaan, waardoor het nu voornamelijk een stuk woestijnescapisme voor Zuidastypes en techbro’s behelst die zich een weekje hippie willen wanen door verkleed als Willy Wonka ayahuasca te doen, in de ijdele hoop dat hun geest permanent wordt verruimd. Oh en voor influencerts natuurlijk, die aan de buitenwereld maar wat graag laten zien hoe verlicht ze wel niet zijn.
Lees hier wat ik eerder schreef over Burning Man:
Zo is Burning Man, ooit een walhalla van tegencultuur, vandaag de dag verworden tot datgene waar het ooit tegen ageerde. Dit werd pijnlijk duidelijk toen voorafgaand aan afgelopen editie de enige weg naar het terrein werd geblokkeerd door klimaatdemonstranten, die buitensporig hardhandig en onder luid gejuich van alle festivalgangers in de boeien werden geslagen.
Een groot deel van deze demonstranten was zelf ooit festivalganger. Zij zijn (geheel terecht) van mening dat Burning Man gepaard gaat met onnodig veel luchtvervuiling, onder meer vanwege het verbranden van alle kunst aan het einde van de week, waaronder een gigantisch houten bouwwerk in de vorm van een man (vandaar de naam). Volgens de organisatie zelf wordt er zo’n 100.000 ton CO2 de ether ingeslingerd tijdens het festival alleen. Een Nederlands huishouden stoot jaarlijks gemiddeld 19.000 kilo CO2 uit, dus met alle verbrandingen wordt meer uitgestoten dan 5000 Nederlandse huishoudens in een jaar doen. En dan hebben we het nog niet eens gehad over alle festivalgangers die met het vliegtuig komen en vervoer naar het terrein van alle benodigdheden voor een tijdelijke stad in de woestijn, zoals hout, eten, drinken, etc. Met als klap op de vuurpijl alle privéjets die worden ingevlogen, zodat de rijksten der aarden niet op die vervelende weg in de file hoeven te staan.
Het festival zelf pretendeert ecologisch neutraal te zijn, ‘Leave no trace’ is een van de basisprincipes. ‘Burners are environmentalists. It's just our nature’, lezen we op de website van de organisatie. Dat was wellicht ooit zo, maar gezien het bovenstaande is deze uitspraak natuurlijk lachwekkend. Daarbij wordt er elk jaar weer een geweldige klerezooi achtergelaten op zowel het festivalterrein als de plaatsen eromheen.
Als je dan echt zo graag de wereld wil verbeteren, probeer dan daadwerkelijk de wereld te verbeteren, in plaats van jaarlijks een gigantische lading kunst in de fik te zetten onder het mom van een ritueel.
Waar Burning Man ooit stond voor systematische verandering, is het nu zelf toe aan een omslag. Een tijdelijke stad bouwen voor 80.000 man in een opgedroogd meer in het midden van de woestijn, puur om een week met elkaar verlicht te feesten, druist inmiddels tegen elk basisprincipe van het festival in. En zodra deelnemers met hun neus op de feiten worden gedrukt door een paar demonstranten, staat de zogenaamde maatschappelijke protestbeweging die pretendeert zich af te willen zetten van klassieke machtsstructuren en de ‘normale’ samenleving, te applaudisseren voor Oom Agent. Omdat de culturele pioniers een uurtje minder lang aan de MDMA konden zitten.
In het water
Dit jaar kregen de festivalgangers een symbolische deksel op de feestneus, toen ze tegen het einde van de week getrakteerd werden op een fikse storm, waardoor het burnen even wat lastiger was en de inwoners van Black Rock even niet meer hun kop in het zand konden steken.
Hilariteit alom. Door de gevolgen van diezelfde klimaatverandering waar het festival zijn steentje aan had bijgedragen en waar de demonstranten voor hadden gewaarschuwd, viel het woestijnfeestje letterlijk in het water.
Belangrijker nog, al snel werd duidelijk dat er scenario’s denkbaar waren waarbij de autoriteiten te hulp zouden moeten schieten. 70.000 mensen zaten nog vast in de modder en het was haast onmogelijk met auto’s of fietsen weg te komen. Er was daarbij maar beperkt eten en drinken. Een groot deel is te voet van het terrein gegaan, waardoor allerlei auto’s, caravans, campers, kunstinstallaties en bergen afval achter zijn gebleven in de modder. Het terrein is dus nog een grotere puinzooi dan normaal.
Uiteindelijk is iedereen veilig thuisgekomen, maar in die paar dagen werd vooral duidelijk hoe de zichzelf verlicht wanende elite zich daadwerkelijk verhoudt tot de maatschappij: het meent erboven te zweven, maar gebruikt het maar al te graag als vangnet zodra het misgaat. Radicale zelfredzaamheid prediken (terwijl je gewoon honderden zo niet duizenden euro’s hebt opgehoest om aan te sluiten bij een kamp waar al je eten en drinken vooraf is geregeld) en mocht het uiteindelijk alsnog helemaal misgaan, zijn er vast wel wat autoriteiten die je komen redden.
Dat is geen zelfredzaamheid, maar onversneden struisvogelprivilege. Dat zagen we bijvoorbeeld ook bij Victoria Koblenko:
Spirituele parallel
Wat opviel in dit hele gebeuren, is de parallel met de holistische zweefgemeenschap: het privilege te kunnen leven buiten de realiteit, met de kennis dat als het misgaat, dezelfde realiteit het toch wel weer voor je oplost.
Neem bijvoorbeeld Detox Denise, die meende de reguliere geneeskunde geheel naast zich neer te kunnen leggen, want ze wist het allemaal beter, maar bij een detox na vier liter water toch weer moest bouwen op de reguliere geneeskunde om haar hachje te redden.
En toen bleek dat ze niet goed verzekerd was, simpelweg een crowdfunding op poten zette waarbij het spaarvarken voornamelijk werd gevuld door oud-werkgevers uit het bedrijfsleven, die wel een paar ruggen over hadden om die sympathieke oud-collega even uit de brand te redden. Hierover schreef ik destijds:
De tektonische plaat van losgezongen welzijnsdenken, waarop dit soort detoxretraîtes en andere holistische onzin is gebouwd, is enkel en alleen toegankelijk voor parmantige privilegestruisvogels. Ze menen hartstikke verlicht boven de maatschappij te zweven, maar beseffen niet dat diezelfde maatschappij hun vangnet is. Individuen die praten, denken en handelen alsof ze autonoom zijn, los van het door hun gehate systeem, maar zodra het verschrikkelijk misgaat boos worden op datzelfde systeem omdat ze niet tot in de puntjes worden geaccommodeerd in hun behoeftes. Daar hebben we met z'n allen geen oog voor, totdat er een sappig artikeltje over kan worden getikt, zonder de systemische factoren die hier ten grondslag aan liggen te benoemen.
Wel de lusten, niet de lasten en geen enkele kritiek van buitenaf op dit metafysische gefladder. En dat, lieve kinders, is de moderne spiritualiteit in een narcistische notendop.
Dit zagen we dit jaar bij Burning Man op grote schaal. Veel burners zijn overigens zelfbenoemd hippie en niet geheel onverwacht flaneerde een deel van de spirituele jetset van Amsterdam over de playa aldaar. Ze hebben doorgaans het voorrecht zich buiten de geldende regels van het dagelijkse bestaan te plaatsen en Burning Man is daar het absolute summum van. Het is de andere realiteit, alleen beschikbaar voor steenrijken (want je bent duizenden euro’s lichter, eer je op het terrein bent).
Anderen laten opdraaien voor je verlichtingstripje, door een teringbende achter te laten, tonnen CO2 de lucht in te slingeren en in het uiterste geval de belastingbetaler op te laten draaien voor het uit de bocht vliegen van je existentiële strapatsen. Moderne spiritualiteit in een notendop met jaarlijkse culminatie op een woestijnfestival in Nevada.
De organisatie van Burning Man belooft verbetering, maar of die er ooit komt, is nog maar de vraag. Detox Denise is inmiddels weer volop kwakzalfcursusjes en spirituele retraites aan het verkopen, dus ik reken nergens op.
Fun fact ik las ergens (kan het ff niet meer vinden) dat een weekje Burning Man al snel tien- tot vijftienduizend dollar kost aan vervoer, materiaal, generators, voedsel, “pairing” in de “tribe” waarmee je eten, drinken en onderdak deelt, en het achteraf laten diep-reinigen van auto’s en campers omdat de alkaline in het zand voor corrosie in de elektrische bedrading van moderne auto’s zorgt. (Ja zelfs je pick-uptruck krijgt een deep cleansing van het festival.) Oftewel het is idd geen festivalletje voor de blikbier drinkende commoner, het is een soort Scientology of Sand voor zeer welgestelden. Summum van overconsumptie: jezelf helemaal scheel betalen om selfies te kunnen maken op een plek zonder stromend water.