Belabberde vaccinatieonderzoeken, deel 1
Onderzoeken waarmee vaccinatieangst wordt gezaaid, vakkundig gefileerd
Onzinfluencers die online onzin over vaccinaties rondpompen, het is inmiddels vaste prik.
En dat is niet zo verrassend.
Eerste vaccinatie
Dr. Edward Jenner ontwikkelde eind achttiende eeuw de eerste succesvolle vaccinatie. Hij zag dat er veel gelijkenissen waren tussen de koeien- en mensenpokken en ontdekte dat mensen immuun voor het pokkenvirus werden na besmetting met de koeienpokken.
Een fantastische uitvinding, maar toen al was niet iedereen even enthousiast. De eerste critici, onzinfluencers avant la lettre, lieten al snel van zich horen en beweerden bijvoorbeeld dat het koeienpokkenvirus ervoor zou kunnen zorgen dat mensen allerlei eigenschappen zouden krijgen van een koe. Zoals een aangegroeid uier of iets in die trant. In bovenstaande spotprent van cartoonist James Gillray nog eens heerlijk geridiculiseerd.
Vaccinaties gingen van begin af aan al gepaard met vaccinatieangst.
Angst zaaien, ellende oogsten
Vandaag de dag is het gelukkig makkelijker dan ooit tevoren angst te zaaien over de belangrijkste en effectiefste interventie ter bevordering van de volksgezondheid sinds de invoering van schoon drinkwater. We zijn immers, in tegenstelling tot de mensen die eind achttiende eeuw leefden, gezegend met de voordelen van social media. Aangezien steeds meer mensen daar hun gezondheidsadvies vandaan halen, zijn er ook steeds meer rabiate antivaxxers actief, die continu onzin verspreiden om mensen maar bij de prik weg te houden.
En dat werkt als een tierelier.
Zo was er in Europa vorig jaar sprake van het hoogste aantal mazelengevallen in 25 jaar.1 En in Nederland is er dit jaar ook al sprake van het hoogste aantal in ruim tien jaar. En natuurlijk een volledig onnodig sterfgeval. Het treffendst wordt de piek in de normalisatie van anti-vaxx onzin geïllustreerd door het gegeven dat Robert F. Kennedy Jr., gepassioneerd anti-vaxxer en all round halvegare, inmiddels minister van Volksgezondheid is in de Verenigde Staten.
Vaccinatieangst zaaien kan bijvoorbeeld door te roepen dat er stoffen in vaccins zitten die zogenaamd schadelijk zouden zijn, zoals kwik of formaldehyde. Deze stoffen zitten er inderdaad in, maar in volledig veilige doses. Er zit bijvoorbeeld meer kwik (van een “gevaarlijkere” variant) in een blikje tonijn dan in een vaccin en je lichaam maakt grofweg 400.000 keer zoveel formaldehyde zelf aan als dat er in een vaccin zit. Dat soort cijfers doen er vaak niet meer toe, want een gepanikeerd mens luistert voor geen.
Een andere manier is door belabberde onderzoeken rond te pompen die zogenaamd zouden aantonen dat vaccins hartstikke gevaarlijk zijn. Voordeel is dat dit ook nog eens hartstikke legitiem en wetenschappelijk lijkt. Pak aan, blinde schapen die altijd de wetenschap volgen! Helaas vallen dit soort onderzoeken na snufje kritisch denken in de regel hopeloos uiteen.
Ik ben de afgelopen jaren flink wat onderzoeken van dat allooi tegengekomen. In antivaccinatiekringen wordt er gretig mee rondgestrooid door zogenaamd kritisch denkers, maar de onderzoeken zijn ofwel geen knip voor de neus waard ofwel hopeloos verkeerd geïnterpreteerd.
Ik bespreek in deze en de volgende (betaalde) nieuwsbrief vijf van zulke vaccinatieonderzoeken, zowel oud als nieuw, die nogal wat stof deden of doen opwaaien en die gezamenlijk een prima beeld geven van hoe sommige onderzoekers te kwader trouw op zoek zijn naar een conclusie. En hoe sommige onderzoeken verder uitstekend zijn, maar toch worden verdraaid door malicieuze influencers en andersoortige anti-vaxxers. Waar de volgers weer blind voor vallen.
Haaien
Wat belangrijk is om te onthouden bij het lezen van dit soort onderzoeken en eigenlijk ook in het algemeen, is dat correlatie geen causaliteit is.
Groepen van gevaccineerde en ongevaccineerde kinderen worden bijvoorbeeld met elkaar vergeleken en dan blijkt dat er meer ziektebeelden zijn in de eerste groep. Kortom: vaccinaties zijn schadelijk! Maar zo werkt het dus niet.
Altijd zijn er wel een paar nuttige nitwits die dit verdraaien tot een direct oorzakelijk verband, om daar vervolgens online herrie mee te schoppen. En het werkt, want als je de cijfers zo presenteert, lijkt het meestal best plausibel. Wat het beeld in sommige hoofden van een prik die allerlei ellende veroorzaakt weer versterkt. Onze hersenen leggen immers graag verbanden die er niet zijn.
Maar bij zulke onderzoeken is sprake van correlatie en dus niet direct causaliteit, zoals blijkbaar tot in den treure uitgelegd moet worden. Met bijvoorbeeld het klassieke voorbeeld van haaienbeten en ijs. De hoeveelheid haaienbeten correleert met ijsconsumptie.
Betekent dit dat haaien mensen die softijs hebben gegeten kunnen ruiken of iets dergelijks? Geenszins, er is gewoon een onderliggende aanjager: mooi weer in de zomermaanden, wanneer mensen dus eerder een ijsje kopen én sneller de zee in gaan, waardoor de kans op een haaienbeet toeneemt.
En dat mooie weer noemen we een zogeheten confounder, ofwel een verstorende factor.
En als je het over vaccinaties hebt, zijn er nogal wat verstorende factoren. Zowel in statistische zin, als in de vorm van sluwe charlatans.
Lees maar even mee.
1. An Inconvenient Study
An Inconvenient Study is een onlangs verschenen documentaire over een vaccinatieonderzoek2 afkomstig van de Henry Ford Health organisatie, dat volgens de documentairemakers door de overheid de kop in wordt gedrukt, omdat “het volk” de resultaten niet zou mogen weten. Vandaar de sappige titel.
Het onderzoek is niet peerreviewed en nergens gepubliceerd, omdat het ook volgens Henry Ford Health zelf weinig soeps is. Een woordvoerder heeft bijvoorbeeld openlijk uitgelegd dat het onderzoek niet is gepubliceerd, omdat het niet aan de wetenschappelijke standaard van zorgvuldigheid voldoet.3
Bij een hoorzitting in de VS beweerde senator Ron Johnson en getuige Aaron Siri, die advocaat is van minister van Volksgezondheid c.q. totaalmalloot RFK Jr. en het anti-vaxx bullshitbastion Informed Consent Action Network (ICAN), echter iets anders. Namelijk dat het onderzoek nooit is aangeboden bij een tijdschrift, omdat de auteurs dan zogenaamd hun baan zouden verliezen, vanwege de zogenaamd baanbrekende resultaten.
De opzet
In het onderzoek werden gegevens die zijn bijgehouden door het Henry Ford Health van 18468 kinderen, geboren tussen 2000 en 2016, onder de loep genomen. Hiervan hebben 16511 minstens één vaccinatie gehad en 1957 geen enkele.
Deze twee groepen werden vergeleken op basis van allerlei gezondheidsuitkomsten, o.a. autoimmuunziektes, autisme, ADHD, maar ook allerlei ontwikkelingsbeperkingen, zoals leer- en gedragsstoornissen.
De resultaten
De ronkende kop liet zichzelf schrijven: uit de data zou blijken dat gevaccineerde kinderen gemiddeld 2,5 keer meer kans maken op chronische aandoeningen dan ongevaccineerde kinderen. We lezen: “Vaccine exposure in children was associated with increased risk of developing a chronic health disorder.”
Iemand die zonder enige voorkennis dit leest, zal geheel terecht denken dat vaccins dan maar beter vermeden kunnen worden.
De onzin
Die conclusie kun je echter helemaal niet trekken uit de data, vanwege alleen al één gigantisch mankement. Een mankement waarvan iedereen snapt dat het funest is voor de conclusie en die daarom dus hoogstwaarschijnlijk moedwillig wordt weggemoffeld door anti-vaxxers die dit te kwader trouw rondpompen.
Namelijk, dat de gegevens van ongevaccineerde kinderen veel korter zijn bijgehouden. De data van een kwart van de ongevaccineerde kinderen stoppen voordat het kind zes maanden oud is. De gegevens van de helft van de kinderen stoppen voor 15 maanden en slechts een kwart werd nog bijgehouden na de derde verjaardag.
Dat is, verrassing, veel te kort voor bepaalde aandoeningen om zich te ontwikkelen. Ter vergelijking: bij de gevaccineerde kinderen loopt de data van 75 procent nog voorbij 15 maanden, meer dan de helft voorbij 2,5 jaar en bijna een kwart voorbij de zesde verjaardag.
Ja, dan is de kans aanwezig dat bepaalde aandoeningen zich ontwikkelen en worden gedetecteerd. Als ik twee auto’s vergelijk, waarvan ik er eentje een jaar gebruik en daarna nooit meer aanraak en de andere 10 jaar, en vervolgens merk ik bij de laatste auto dat er wat mankementen nodig zijn en dat er onderhoud wordt gevraagd, betekent dat niet dat de eerste auto een veel betere koop is, die veel minder mankementen heeft.
Dat was niet het enige dat eraan schort.
Een factor waar bij dit soort onderzoeken nooit rekening mee wordt gehouden, is dat gevaccineerde kinderen vaker door hun ouders mee worden geleurd naar de dokter voor reguliere checks. Het is haast alsof ouders die hun kinderen vaccineren, zich verantwoordelijk voelen voor de gezondheid van hun kinderen. Ongevaccineerde kinderen zien minder vaak een dokter en worden dus ook minder vaak gediagnosticeerd met eventuele aandoeningen die ze hebben.
Het gaat hier dus om diagnoses, niet om de daadwerkelijke aandoening. Dit wordt detection bias genoemd en dit zagen we daadwerkelijk terug in de gegevens van het Henry Ford Health. Gevaccineerde kinderen gingen gemiddeld zeven keer per jaar naar de dokter, ongevaccineerde kinderen tweemaal. Door de auteurs is overigens wel aangegeven dat dit inderdaad een beperking is van de studie. Maar het is meer dan slechts een beperking: het maakt de resultaten volstrekt onbetrouwbaar, tenzij je ervoor corrigeert, wat niet is gebeurt.
In het algemeen kun je stellen, en dit is een terugkerend thema en heel belangrijk om te onthouden bij elk onderzoek dat je zult tegenkomen:
Het verschil tussen een groep gevaccineerden en een groep ongevaccineerden is niet enkel en alleen het vaccin.
Allerlei andere factoren kunnen aan de keuze om te vaccineren ten grondslag liggen, wat weer allerlei ander gedrag aanstuurt. Zoals dus bijvoorbeeld, in het geval van kinderen, hoe vaak een kind de dokter ziet. Dit noemen we zoals gezegd confounders, verstorende factoren.
Elk onderzoek dat gezondheidsuitkomsten vergelijkt tussen een cohort gevaccineerde volwassenen/kinderen en een cohort ongevaccineerden, kampt met dit probleem. Idealiter zou je een dergelijke vergelijking maken met een gerandomiseerd blind onderzoek, waarbij er dus een groep proefpersonen het vaccin krijgt en een andere groep het placebo, maar dan loop je tegen een ethisch probleem op: dan geef je mensen of zelfs kinderen in een controlegroep het gevaar dat ze ziektes krijgen waartegen ze beschermd zouden zijn met een vaccin.
Dus het vergelijken van cohorten van gevaccineerden en ongevaccineerden is in de kern geen slecht idee, want je moet roeien met de riemen de je hebt, mits je dus statistisch zuiver te werk gaat en alle factoren meeneemt. Wat in de regel niet gebeurt bij dit soort vaccinatiekritische papers. En ook niet bij deze.
Kortom, zo inconvenient is deze study dus helemaal niet. Er is wat data verzameld die eigenlijk niet zoveel zeggen, tenzij je een leek bent. Of een te kwader trouw agitator. En sowieso kun je je natuurlijk afvragen wat het zegt als een onderzoek niet peer-reviewed in een tijdschrift wordt gepubliceerd, maar wel in een zogenaamd kritische documentaire.
2. De Andrew Wakefield klassieker
Het beruchte onderzoek4 uit 1998 van Andrew Wakefield was het startschot voor veel anti-vaxx ellende van vandaag de dag.
Het onderzoek zou aantonen dat vaccinaties autisme bij kinderen veroorzaken en is door vele vaccinatiesceptici gebruikt om twijfels te zaaien over met name kindervaccinaties.
Zo ook door pornoactrice Jenna Jameson, die naast haar werk voor de camera ook gepassioneerd antivaxxer en er niet voor terugdeinst haar bereik te gebruiken om stompzinnige complotten te verspreiden.
Hoewel het onderzoek inmiddels is ingetrokken, wordt het nog altijd gretig rondgepompt als “““bewijs””” dat vaccins autisme veroorzaken. Volgens sommigen is Wakefield er zelfs verantwoordelijk voor de flinke daling van vaccinaties in de jaren 2000 in Groot-Brittannië.
De opzet
Twaalf kinderen werden onderzocht door Wakefield en zijn collega’s, om een verband te vinden het BMR-vaccin en autisme. De klachten werden in kaart gebracht in samenwerking met de ouders en Wakefield onderzocht daarbij o.a. de darmen van de kinderen.
De resultaten
Acht van de twaalf kinderen ontwikkelden volgens hun ouders enkele dagen tot weken na de vaccinatie symptomen van autisme. Bij elf van de kinderen zouden in de darmen ontstekingen of afwijkingen zijn gevonden, die Wakefield zelfs een nieuwe naam had gegeven: autistic enterocolitis ofwel autismegerelateerde darmontstekingen.
Op basis van deze observaties concludeerde Wakefield dat er een verband bestaat tussen het BMR-vaccin, darmontstekingen en autisme.
De onzin
Twaalf proefpersonen is al bijzonder weinig, maar deze kinderen waren specifiek geselecteerd omdat ze al klachten hadden. Hier is dus geen sprake van een betrouwbare steekproef, maar van een gigantische selectiebias, wat het geheel al onbetrouwbaar maakt.
Alsof je bewust op zoek gaat naar mensen die kleurenblind zijn en binnen die groep een selectie maakt van mensen die in juni of juli geboren. Stel dat dat 12 mensen zijn. Vervolgens schrijf je in een rapport over 12 mensen met kleurenblindheid, allemaal warempel in juni of juli geboren. Conclusie: het sterrenbeeld Kreeft veroorzaakt kleurenblindheid. Zo werkt het natuurlijk niet.
Daarbij is er heel creatief omgesprongen met het koppelen van klachten aan het vaccin, waarbij sommige klachten nogal vaag (behavioural symptoms) zijn en vaak uit herinnering zijn neergepend. Wat weer allerlei problemen met zich meebrengt. Want hoe betrouwbaar is dat? En in hoeverre zijn de ouders an sich niet al kritisch naar vaccins, waardoor ze scherper zijn op de klachten ná vaccinatie dan op dezelfde soort klachten die zich misschien wel op een ander moment hadden geopenbaard?
Zeer terechte vragen, die ook kritische journalisten hadden na publicatie en na even flink graven bleek later dat aan vrijwel alle data is gemorreld. Gegevens waren verzonnen, verdraaid of achterwege gelaten, allemaal om tot de gewenste conclusie te komen.
Zo stelde een vader van een van de kinderen in het onderzoek, dat klachten waren aangesterkt en dat er zelfs was gesjoemeld met de tijdslijn van de klachten om het beter te laten passen bij het idee dat vaccins de boosdoener zijn. De vader zelf is er overigens alsnog van overtuigd dat de klachten die zijn zoon heeft toe zijn te schrijven aan het vaccin.
Daarbij bleek na navraag ook dat sommige kinderen al klachten hadden voorafgaand aan de vaccinatie, wat niet duidelijk is in de gegevens van het paper. Bij kind 1 waren er officieel klachten geregistreerd toen hij 9 maanden en 15 maanden oud was. Het vaccin is bij 12 maanden gegeven. In de dataset staat echter dat de eerste symptomen een week na vaccinatie verschenen.
Dit is gefabriceerd door een van de auteurs, door met gerichte vragen de moeder onder druk te zetten om te zeggen dat het kind pak 'm beet een week na vaccinatie misschien wel een beetje pips zag. De vaccinatie had op moment van ondervraging 2,5 jaar geleden plaatsgevonden. Kind 4 en 8 hadden ook al ver voor vaccinatie problemen, die door Wakefield en zijn collega’s onder het tapijt zijn geschoven. En zo kunnen we nog wel even doorgaan.5
Ook bleek dat Wakefield financiële steun had ontvangen van advocaten die bezig waren met rechtszaken tegen vaccinproducenten. In totaal zo’n 430.000 pond gedurende twee jaar. 6
Het onderzoek is in 2010 ingetrokken en Wakefield werd geschrapt uit het artsenregister. In 2011 bleek zelfs dat hij ten tijde van het onderzoek werkte aan een alternatief vaccin met de vader van een van de onderzochte kinderen en dat het onderzoek zou helpen om het bestaande vaccin in diskrediet te brengen. Gelukkig leeft hij in een tijd waarin RFK Jr. dus minister is van Volksgezondheid in de Verenigde Staten en is hij door hem weer in de armen gesloten. Dat scheelt.
Er zijn gigantische stapels bewijs7 8 9 10 11 12 dat vaccins geen autisme veroorzaken, toch blijft dit hardnekkige fabeltje almaar de ronde doen.
Net als het fabeltje dat vaccins turbokanker zouden veroorzaken of zelfs voor oversterfte zouden zorgen. Op een aantal onderzoeken die dat zogenaamd zouden bewijzen, ga ik in in het volgende deel.
Kan je dit gratis artikel waarderen?
Overweeg dan een donatie, als je mij financieel wil steunen. Of beter nog: word lid van de betaalde nieuwsbrief, dan krijg je er iets voor terug.
https://www.who.int/europe/news/item/13-03-2025-european-region-reports-highest-number-of-measles-cases-in-more-than-25-years---unicef--who-europe
Wakefield AJ, Murch SH, Anthony A, Linnell J, Casson DM, Malik M, et al. Ileal-lymphoid-nodular hyperplasia, non-specific colitis, and pervasive developmental disorder in children. Lancet. 1998;351:637–41. doi: 10.1016/s0140-6736(97)11096-0.
Deer, B. (2011). How the case against the MMR vaccine was fixed. BMJ, 342(jan05 1), c5347. https://doi.org/10.1136/bmj.c5347
Brian Deer - Huge sums paid to Andrew Wakefield
Taylor B, Miller E, Farrington CP, Petropoulos MC, Favot-Mayaud I, Li J, et al. Autism and measles, mumps, and rubella vaccine: No epidemiologic evidence for a causal association. Lancet. 1999;353:2026–9. doi: 10.1016/s0140-6736(99)01239-8.
Dales L, Hammer SJ, Smith NJ. Time trends in autism and in MMR immunization coverage in California. JAMA. 2001;285:1183–5. doi: 10.1001/jama.285.9.1183.
Black C, Kaye JA, Jick H. Relation of childhood gastrointestinal disorders to autism: nested casecontrol study using data from the UK General Practice Research Database. BMJ2002;325:419-21.
Taylor B, Miller E, Lingam R, Andrews N, Simmons A, Stowe J. Measles, mumps, and rubella vaccination and bowel problems or developmental regression in children with autism: population study. BMJ2002;324:393-6.
Madsen KM, Hviid A, Vestergaard M, Schendel D, Wohlfahrt J, Thorsen P, et al. A population-based study of measles, mumps, and rubella vaccination and autism. N Engl J Med2002;347:1477-82.
Honda H, Shimizu Y, Rutter M. No effect of MMR withdrawal on the incidence of autism: a total population study. J Child Psychol Psychiatry2005;46:572-9.