Angst: slechte raadgever, uitstekend verdienmodel

Een van de grote aanjagers van online pseudowetenschap: de risicoperceptiekloof

‘De zon is je vriend, in zonnebrandcrème zitten kankerverwekkende chemicaliën. Volg mijn cursus Zonnetraining om te leren hoe je zonder zonnebrandcrème veilig kunt zonnen!’

‘De straling van je telefoon en je modem zorgt ervoor dat je uit balans raakt, met mijn kurkumabooster ben je toch beschermd!’

Veel online verdienmodellen zijn in de kern gebaseerd op het aanpraten van en het inspelen op angst. En dit werkt uitstekend, omdat mensen niet zozeer bange, maar wel irrationele wezens zijn die bijzonder slecht zijn in het zuiver beoordelen van risico’s.

Dat we niet al te moeilijk bangig zijn te maken, heeft weer alles te doen met hoe we zijn bedraad en ligt in lijn met waarom we in de eerste instantie als een dronken giraffe op rolschaatsen vallen voor pseudowetenschap. Mensen zijn simpelweg geen computers, maar wandelende zakken emotioneel vlees die er vooral op gebrand zijn te overleven. Ook in situaties waar er overduidelijk geen sprake is van direct gevaar. Onze hersenen zijn ingericht om ons in leven te houden en niet zozeer om statistische analyses te begrijpen of bergen met bewijsmateriaal tegen elkaar af te wegen. We kunnen het wel, daar niet van. Maar uiteindelijk vinden we overleven, koste wat kost, zelfs de ratio, toch belangrijker. En dat kan een afweging of interpretatie van bewijsmateriaal behoorlijk vertroebelen. Dan val je toch eerder voor de inhoudelijk lijkende, op de emotie spelende pseudowetenschap, dan voor de doordachte, rationele en met nuances doorwrochte wetenschap.

Dat is vanuit de evolutie gezien vrij logisch. Eerst zorgen dat je buiten de gevarenzone bent, dan pas nadenken. Je kunt wel gaan zitten beredeneren of je die beer, die op dit moment op je afrent, misschien toch wel de baas kunt zijn, maar eer je alle factoren hebt meegenomen en een zorgvuldige afweging hebt gemaakt, kun je zomaar eens aan stukken gereten zijn.

Perceptiekloof