Twijfel zaaien, angst oogsten, bullshit verkopen

Hoe het verdienmodel van desinformatie zich online weer prachtig manifesteerde.

Holistisch gegroet,

Een zogenaamde geboortecoach slingerde vorige week een video de wereld in, waarin ze claimt dat vitamine D supplementen voor je pasgeboren baby helemaal niet nodig zijn, omdat de natuur het blijkbaar toch allemaal zelf prima heeft geregeld. Naast het ironische gegeven dat je tegenwoordig voor elk kwaaltje onnodige supplementen worden aangesmeerd en in dit geval supplementen juist wel een briljante oplossing zijn, is dit natuurlijk onwijs schadelijk advies. Je kind heeft die extra vitamine D nodig, een tekort kan in een later stadium leiden tot problemen met botgroei, spieren en het immuunsysteem. Ze werd door sommigen, waaronder mij, hierop aangesproken. De reactie: “Ik vind het gewoon goed dat er discussie is en dat mensen zich bewust zijn van hun keuzes.” Haar bron was overigens een of andere Amerikaanse influencer. Verder totaal geen onderzoek gedaan, gewoon blind nagepapegaaid en gepost.

Een poos geleden publiceerde het account van een zonnestudio allerlei quatsch over zonnebrand. Ik stuurde een DM om naar de bronnen te vragen en te peilen of hij dit nou niet zelf onwijs gevaarlijk vond allemaal. De reactie? “Ik wil graag dat er discussie is.”

De heilige graal: het debat

Altijd maar weer die discussie. Over zaken die al jaren zo klaar als een klontje zijn. Puur om zowel de twijfel bij de achterban als de contentmachine draaiende te houden. Daadwerkelijke gezondheidsadviezen zijn namelijk saai, complex en genuanceerd. Om daar vermakelijke online content over te maken, die ook nog eens gewoon klopt en nuttig is, is verdomd lastig. Sommige accounts lukt het. De meesten niet, dus wat doe je dan? De doelpalen van de waarheid verzetten en opzienbarende berichten op het internet kwakken. Zo hoef je je nauwelijks in te lezen, je niet aan de waarheid te houden én heb je lekker veel engagement. Word je toch op je onzin gewezen? Dan wilde je gewoon de discussie gaande houden. Bijvangst is dat mensen op een gegeven moment toch niet meer weten wat ze wel en niet meer moeten geloven, en jij klinkt zo inspirerend, dus kopen ze jouw cursusje maar.

Een internationaal uitstapje

Dit zagen aan de stoelpoten van de wetenschap gebeurt niet alleen lokaal, maar bereikte deze week juist een internationaal hoogtepunt, toen Joe Rogan vaccin-expert Dr. Peter Hotez uitdaagde in zijn podcast in debat te gaan met vaccinatieskepticus Robert F. Kennedy Jr. Zelfs Elon Musk bemoeide zich ermee:

Ook hier wordt wetenschap misbruikt voor content, aandacht en geld. Daarbij: wanneer leren we eens dat een debat niet heilig is? Ook niet in Nederland, aan de fucking talkshowtafel. Discussie is, in tegenstelling tot wat continu wordt beweerd, juist in de wetenschap allesbehalve heilig. Wat wel relevant is, is onderzoek, peer reviewde papers en meta-analyses. Een debat over wetenschap is gepast als het plaatsvindt tussen bijvoorbeeld experts in het vakgebied, om resultaten en theorieën te bespreken. Een debat tussen een zelfbenoemd criticus en een daadwerkelijke wetenschapper is helemaal niks waard. Een gek kan meer onzin de ether in katapulteren dan tien experts kunnen debunken. Dat noemen we een false balance.

““““Bewuste keuze””””

Een andere beruchte twijfelzaaier is Richard de Leth, een van de bekendste gezondheidsinfluencers van het land, met 134k volgers op Insta. Hij riep afgelopen zaterdag iets over het HPV-vaccin.

Mensen een bewuste keuze willen laten maken en ze vervolgens verwijzen naar een krakkemikkige flutwebsite zonder enige betrouwbare bron. Zo verschrikkelijk vals, zo verschrikkelijk laaghartig. Uiteraard wel vanuit liefde.

Het HPV-vaccin redt letterlijk levens. Zo is in Australië baarmoederhalskanker zo goed als verleden tijd dankzij het vaccin. Het vaccinatieprogramma was in Japan stopgezet, wat resulteerde in duizenden extra doden door kanker. Daarom zijn ze er opnieuw mee begonnen. Tevens beschermt het vaccin tegen allerlei andere vormen van kanker, zoals keelkanker en peniskanker. Het vaccin is volledig veilig.

Dat had Richard allemaal kunnen weten als hij eens daadwerkelijk zelf een paper had gelezen in plaats van koddige filmpjes opnemen in gang 5 van de lokale supermarkt. Bij deze, een systematic review. Maar dat mag vast niet baten, want indien er niet zozeer een discussie ontstaat, maar je alsnog door alle beschikbare kennis wordt tegengesproken, roep je gewoon dat dit jouw waarheid is en klaar is Kees/Richard.

Simpelweg omdat je jezelf niet kan vereenzelvigen met de daadwerkelijke waarheid: je bent niet verlicht. Je bent geen dwarsdenker, die tegen de stroom ingaat. Je bent geen profeet die het beste met de medemens voorheeft, ondanks alle tegenwind. Je bent simpelweg te veel in je eigen hagiografie gaan geloven, waardoor je nu denkt dat je het beter weet dan letterlijk elke expert. Een opportunistische oproerkraaier die twijfel zaait om angst te oogsten. En dat gebruikt om je bullshit te verkopen aan iedereen die erin trapt. In het geval van Richard, cursussen à 9000 euro en supplementen à tientallen euro’s per maand. Hier is hij inmiddels multimiljonair mee geworden, terwijl hij continu roept dat de gezondheidsindustrie geld wil verdienen aan patiënten. Zij het met een rekenfoutje her en der:

Gratis advies van mij aan al deze influencers: wil je daadwerkelijk mensen gezonder maken en Nederland vooruit helpen? Ga dan eens iets nuttigs doen. Word vuilnisman. En breng dan als eerst je eigen account naar de stort, samen met je waarheid.

Tot volgende week.