Lekker aarden met een schoolvoorbeeld van pseudowetenschap

Hoe je middels de lachwekkende theorie van grounding de zwendel achter andere vormen van welzijnskolderitis kan herkennen

Grounding, ook wel aarden of earthing genoemd, is met je blote voeten op een stuk natuur staan, zodat je in direct contact bent met Moeder Aarde.

Het zou allerlei gezondheidsvoordelen hebben en de mythe krijgt steeds meer voet aan de aarde in Nederland. Maar als je er even kritisch naar kijkt, blijkt dat het een lachwekkend verzinseltje is én een blauwdruk voor andere pseudowetenschappelijke welzijnsrages:

1. Een of andere goeroe met een inspirerend levensverhaal, ontdekte een verschijnsel. Hij ging op zoek. Hij vond. Hij probeert nu andere mensen te helpen ““““zonder verdere intenties””””.

2. De theorie doet zich voor als wetenschappelijk en lijkt te staven met data. Maar het verhaal valt bij een zuchtje tegenwind meelijwekkend uiteen en de zogenaamde cijfers worden altijd verkeerd geïnterpreteerd of kloppen simpelweg niet.

3. Er is zelfs zogenaamd wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Vaak door de goeroe zelf. De papers zijn echter van brugklasniveau en tonen allesbehalve de geclaimde werking aan. Toch lopen de aanhangers er continu mee te schermen. Ze staan immers op PubMed.

4. Stiekem probeert de zogenaamde goeroe poen te verdienen en heeft hij dus baat bij het continu rondpompen van zijn fabletjes en zogenaamd wetenschappelijke onderzoeken. Zijn of haar naam is verbonden aan coachinginstituten, fabrikanten van niet werkende apparatuur of supplementenproducenten.

Dezelfde blauwdruk zie je ook bij bijvoorbeeld de Wim Hof-methode, types die de Traditionele Chinese Geneeskunde aanhangen, manifestatiemeisjes en bijvoorbeeld de antizonnebrandlobby. Maar ook Charlotte Labee van Brain Balance Opleidingen, die continu zwetst over hoe ons brein overprikkeld is en Richard de Leth van Oersterk, die meent dat we moeten leven als Oermens door bijvoorbeeld zijn supplementen te slikken, voldoen perfect aan deze beschrijving.

De reden dat ik grounding als voorbeeld neem, is dat de groei van pleitbezorgers nu pas langzaam op gang begint te komen en er dus nog weinig maatschappelijke lading op het onderwerp zit. Dat maakt het voor eenieder, ook bijvoorbeeld een Oersterk-coach, makkelijker om er van een afstand naar te kijken en wellicht in te zien dat het eigen geloofssysteem aan dezelfde dynamiek voldoet en derhalve ook aan alle kanten rammelt. Je weet maar nooit.

1. De goeroe

In het geval van grounding, of aarden, is de goeroe van dienst Clint Ober. Hij schreef de aardingsbijbel Earthing. Hij was kabelexploitant en dus sowieso veel bezig met het aarden van elektronica. In 1998 viel zijn blik op een stoet toeristen, waarbij hij opmerkte dat ze allemaal zolen onder hun voeten hadden. ‘Zou het impact kunnen hebben op hun gezondheid dat ze elektrisch zijn geïsoleerd?’ Dit moest wel de belangrijkste medische ontdekking ooit zijn, zo blijkt uit de kaft van zijn boek.

Hij ging zelf aan de slag en MacGyverde een geaard bed in elkaar met duct-tape, een krokodillenklem en een stalen staaf die in de grond was geslagen. Zo was hij geaard als hij sliep. Uiteraard voelde hij zich hierdoor veel beter. Helaas kon hij geen enkele wetenschapper zo ver krijgen hier onderzoek naar te doen, dus ging hij zelf aan de slag. Hij ronselde proefpersonen bij een schoonheidssalon en legde deze op eenzelfde soort aardingsbed in een reeks ongecontroleerde, ongerandomiseerde en ongepubliceerde onderzoeken.

Obers theorie is nu dat sinds we niet meer op blote voeten lopen of op de grond slapen, we zieker en gestresster zijn. Dat komt omdat we het contact met de aarde zijn verloren. De zolen in onze schoenen isoleren ons. Eenzelfde soort statistisch hinkstapsprong zie je orthomoleculairen ook maken als het gaat om voeding: ‘sinds we bewerkt voedsel eten en meer binnen zitten, zijn we zieker en gestresster.’ Het verschil tussen correlatie en causaliteit blijkt voor natuurgenezers, zoals deze gepensioneerde kabeltv-exploitant, vaak lastig te doorgronden.

2. De theorie

Hoe werkt dat grounden natuurkundig en biologisch gezien?

De theorie is: door in contact te staan met de aarde, zou je ‘ontladen’. Dat wil zeggen, je ontvangt elektronen van de aarde (die zijn negatief geladen). Deze elektronen neutraliseren vrije radicalen, die onder anderen ontstekingen zouden veroorzaken. Elektronen zorgen volgens grounders zo voor antioxidatie en dat is gezond. De aarde is 1 grote antioxidant.

Van de website aarding.org:

Aarding en Earthing zijn eigenlijk verschillende termen voor hetzelfde concept. De 'aarding’ in een stopcontact met een elektrisch bedradingsysteem is een geleider die zorgt voor een laag impedantie pad naar de aarde, om te voorkomen dat er gevaarlijke spanningen optreden in elektrische apparaten.

Het komt bijna exact overeen met het menselijk lichaam (“elektrische bedradingsysteem”), vrije radicalen (“gevaarlijke spanningen”), het aardingsproces (“lage impedantieweg”) en de aarde, “de aarde” dus!

Maar wat betekent dit nu in het dagelijks leven en belangrijker nog, welke impact heeft dit op ontstekingen in ons lichaam ?

Het proces van Aarding kan als volgt omschreven worden :

“Elektrostatisch gezien, als 2 geleidende objecten met een verschillend elektrisch potentiaal, in dit geval mens (+) en aarde (-), in verbinding komen, dan komt hun lading zo goed als ogenblikkelijk in evenwicht. In deze natuurlijke harmonie worden onze opgebouwde vrije radicalen voortdurend geneutraliseerd, wordt het verouderingsproces geremd, voelen we ons terug kiplekker en ons recuperatievermogen (immuunsysteem) werkt terug optimaal. Het lichaam herstelt vliegensvlug.” 

Dit idee is bespottelijk. De uitleg is een woordensalade van biologische termen met een dressing van kwakzalfjargon.

Vrije radicalen zijn inderdaad deeltjes die een elektron missen. En bij ontstekingen worden inderdaad vaker hogere concentraties vrije radicalen gemeten, wat ook zogeheten oxidatieve stress kan veroorzaken. Maar dat is vooral bij een gigantisch overschot. Het gros van die vrije radicalen ruimt je lichaam zelf op, met antioxidanten die het zelf aanmaakt en haalt uit voeding.

Vrije radicalen zijn daarbij niet per se zelf de boosdoener, er ligt een veel ingewikkeldere wisselwerking tussen vrije radicalen en ontstekingen aan ten grondslag. Bovendien neutraliseer je vrije radicalen met moleculen die een elektron over hebben, niet losse elektronen. Daarbij: als dit hele principe zou werken, zou antioxidantencrème een werkelijk wondermiddel zijn en allerlei ziektes kunnen genezen. Maar wat blijkt: de elektronen penetreren de huid niet eens.

Let wel: in de natuur zijn en wandelen in de buitenlucht heeft op zich erg veel gezondheidsvoordelen. Tuurlijk. Maar daarvoor hoef je absoluut niet je schoenen uit te trekken.

Heb je alsnog behoefte elektronen op te nemen of te lozen? Raak dan even een deurklink aan met je blote handen. Die schok die je soms krijgt, is het daadwerkelijke overspringen van elektronen en is in een mum van tijd voltrokken. Klaar is Kees.

3. Het ““““onderzoek””””

Maar er is toch ook onderzoek gedaan met proefpersonen? Ja, maar belabberd. Het enige bewijs daadwerkelijke bewijs is anekdotisch of op basis van dikkeduimperistaltiek. Niks uit de piramide van bewijs is terug te vinden in de onderzoeken. En zo wel, steekt het dusdanig slecht in elkaar dat van wetenschap niet valt te spreken.

Dit paper komt altijd voorbij en haalt eerst een onderzoek aan van Clinton Ober zelf. ¹

Bij dit onderzoek werden 60 proefpersonen met pijnklachten onder de loep genomen. 30 worden op een grounding mat gelegd, die in elektrisch contact staat met de aarde. 30 op een fopmat. ²

De resultaten zouden verbluffend zijn, maar de opzet is erg krakkemikkig. Het is een niet gerandomiseerde, kleine groep deelnemers die zelf verslag moest doen van hoe ze zich voelden. Daarbij is er niks bekend over de gebruikte matten. En is het 23 jaar oud. Heel brak.

Een tweede onderzoek dat in het paper wordt aangehaald, gebruikt ook groundingmatten en hee, een tabelletje. Dit gaat alleen overspanningsverschil (Volt) en zegt niks over stroomsterkte (elektronen) Als je je haar rechtop wrijft met een ballon, heb je t ook al snel over 20000 V. Die ene volt spanningsverschil in deze tabellen zegt, zowel theoretisch als praktisch, echt geen ene geladen fuck.

Een derde onderzoek meet cortisolwaarden van mensen die hebben geground. Wow kijk die grafiek, vet wetenschappelijk! Nee hoor, geen gerandomiseerd experiment en geen placebotest. Hartstikke onbetrouwbaar en een terugkerende kwestie. Steeds dezelfde namen, nooit gedegen onderzoek. Nu is ook ineens het cortisol gemeten. Het ging toch om de antioxidanten? Wie zegt dat ze niet minder gestresst zijn van rustig op een matje liggen of buiten lopen? Het is zo verschrikkelijk rommelig en doorzichtig allemaal.

Nog een ander onderzoek³ werd uitgevoerd in The Chopra Center for Well-Being in Carlsbad, California. Zestien therapeuten die aldaar traditionele Ayuverdische behandelingen (olie, massages en energie punten) verzorgen, werden onderzocht. Deze groep is dus hartstikke bevooroordeeld. Dit is niet hoe je gecontroleerd en dubbelblind onderzoek uitvoert.

In het algemeen worden uit de data specifieke gegevens getrokken die het voordeel van grounding zouden moeten aantonen, de rest van de data laten de ““““““wetenschappers”””””” links liggen. In een van de papers wordt bijvoorbeeld een grafiek van dag 2 (van 30 dagen) uitgelicht. De andere dagen krijgen we niet te zien. Dit is een bekende techniek, genoemd databaggeren, en een duidelijk kenmerk van pseudowetenschap. De onderzoekers speuren naar afwijkingen in de data, die ze presenteren als respresentatief, terwijl ze de rest wegmoffelen. Misleidend, kwaadaardig en onwetenschappelijk.

Overall is er geen enkel overtuigend bewijs voor de voordelen van grounding, behalve anekdotisch. Als grounding wel had gewerkt, dan hadden de onderzoekers doodeenvoudig een groot, betrouwbare experimenten uit de grond kunnen stampen, waaruit dit zou blijken. In plaats daarvan moeten ze het doen met krakkemikkige kelder-experimentjes en het manipuleren van data.

Zegt een influencer dat grounding toch werkt voor bijvoorbeeld een klant van haar of hem? Vaak overweegt iemand interventies als grounding, wanneer ze gelijktijdig hun hele leefstijl omgooien. Ze letten beter op hun voeding, beweging, slaap en ontspanning. Dat hebben de dames en heren influencertjes nooit zo scherp. De onderzoeken ook niet.

Overigens is er wel serieus onderzoek gedaan naar elektrische stroom tussen lichaam en aarde. Je huid heeft een weerstand van 1000 tot 100000 Ohm en er kan een netto stroompje via de aarde lopen van zo’n 10 miljardste Ampère sterk, dat piekt bij beweging. Te klein om iets merkbaars te verrichten in het lichaam. ⁴ ⁵

4. Het verdienmodel

“Maar dit soort anti-earthing wetenschap is uitgevoerd door Big Pharma en moet je dus niet vertrouwen”, roepen de natuurgenezertjes dan. Wat ze niet weten is dat de hoofdauteur van hun geliefde grounding papertje research director is bij Psy-Tek. Dat is een bedrijf dat knullige coaching certificaten en bullshit apparatuur voor ‘energetisch genezers’ verkoopt.

Grondlegger Ober is de baas van Earthing Institute en Earth FX dat allerlei onzinpapers over grounding verspreidt en certificaten uitdeelt voor originele ‘Ground Therapy’ producten, zoals grounding matten.

Een mat voor verbinding met de aarde? Klinkt vreemd, but there’s more! Grounding matten zijn geaard via het stopcontact en hebben voor de veiligheid 100000 Ohm weerstand. Zelfs als je in grounding gelooft, betekent dit dat je vele malen langer in contact moet zijn met een mat om hetzelfde effect te hebben van direct contact met de aarde. Lachwekkend.

De instituten van beide heren zijn verantwoordelijk voor 95 % van de papers over grounding die je kunt vinden. Ze pompen continu vage, slecht doordachte wetenschap de wereld in en domme welzijnsinfluencers trappen er uiteraard in. Legitieme wetenschappers hebben geen tijd voor deze flauwekul.

De zogenaamde onderzoekers kunnen er daarbij ook doodleuk voor kiezen niet te publiceren als er uit een onderzoek zelfs na manipulatie geen gewenst resultaat rolt. Dat is publication bias en de reden dat er twintig of wat papers te vinden zijn die de positieve effecten van grounding ‘onderschrijven’. De onderzoeken zijn tevens, zoals gezegd, nooit gerandomiseerd, testen niet op placebo en sommigen hebben bijvoorbeeld maar 10 proefpersonen die ze hebben gevonden via word of mouth. Ze zijn ontworpen om valse positieven uit te spugen. Puur commerciële ruis. Altijd de disclaimer:

Het ironische is dat pleitbezorgers in Nederland, bijvoorbeeld orthomoleculaire kneuzen Joep Rovers en Mike van LeefbewustNederland, continu leeglopen over hoe Big Pharma onderzoeken beïnvloedt om geld te verdienen. Hoe diep zit je dan niet alleen met je voeten maar ook met je domme kop in de grond? Daarbij: ortho’s en natuurgenezers die wetenschap aanhalen, zijn per definitie aan het cherry picken. De wetenschap haalt hun hele systeem onderuit en het feit dat ze daar een paar slappe, verkeerd geïnterpreteerde en gesponsorde onderzoekjes tegenover zetten, doet daar niks aan af. Als dit wetenschap is, is een volgekotste asbak een smakelijke maaltijd. Ze claimen dat het wetenschappelijk is, omdat het op PubMed staat, een online databank van medische onderzoeken, en strooien gretig met linkjes naar onderzoeken die ze zelf niet hebben gelezen. Ze snappen niet dat er ook ongelooflijk veel niet reviewde rotzooi op PubMed staat.

Conclusie: trap er niet in

Grounding is het schoolvoorbeeld van pseudowetenschap. Het lijkt wetenschappelijk, maar is klinkklare onzin. Het heeft geen enkel nut met je amorfe eeltknotsen als een verdwaalde Hobbit op een grasperkje te ijsberen, buiten de voordelen van gewoon wandelen. Op dezelfde manier zoals in dit artikel, kun je veel pseudowetenschappelijke welzijnsstromingen fileren. Maanstenen, ijsbaden, bioresonantie, zonnetraining, supplementen, noem maar op. Er is altijd een of andere goeroe met een ontdekking, een rammelend wetenschappelijke onderbouwing, krakkemikkige onderzoeken die kant noch wal raken, allemaal om het zwendeltje op de achtergrond draaiende te houden. Nietsvermoedende influencers verspreiden deze ongein vol enthousiasme, omdat ze oprecht geloven de nieuwste trend aan de man te brengen en geen kaas hebben gegeven van wetenschappelijk onderzoek. En betaald worden voor hun kortingscodetjes.

Grounding, trap er niet in.

Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door dr. Alexander Rakic en dr. Arthur Lieveld, die o.a. hebben gekeken of de medische claims en de factcheck m.b.t. de wetenschappelijke onderzoeken correct zijn.

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3265077/

2. http://www.esdjournal.com/articles/cober/ground.htm

3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30448083/

4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2763825/

5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4241473/